TORCH, czyli choroby zakaźne w ciąży

Możliwe powikłania toksoplazmozy wrodzonej obejmują m.in.: wady układu nerwowego, ubytki słuchu, upośledzone widzenie. W ciężkich postaciach infekcji dochodzi do poronienia, obumarcia płodu lub wielonarządowych powikłań. Wczesne wykrycie toksoplazmozy w ciąży daje możliwość włączenia leczenia i istotnego zmniejszenia ryzyka powikłań, które to powikłania obserwuje się u dzieci matek nieleczonych.

Różyczka może przebiegać bezobjawowo u kobiety ciężarnej, podczas gdy płód może być narażony na wysokie ryzyko poważnych powikłań – od poronienia do licznych wad wrodzonych. Na ryzyko powikłań duży wpływ ma czas zakażenia i ryzyko to jest odwrotnie proporcjonalne do czasu trwania ciąży, czyli jest największe w I trymestrze, a najmniejsze w III. Wśród najczęstszych powikłań różyczki wymienić należy: głuchotę, wady narządu wzroku (zaćma, małoocze, jaskra) oraz wady serca.Ryzyko zakażenia płodu w czasie infekcji wirusem cytomegalii istnieje w każdym trymestrze, choć największe szkody wywołuje on na początku ciąży.

Niestety, obecność u matki przeciwciał przeciw temu wirusowi nie stanowi ochrony przed infekcją. Część objawów wrodzonej cytomegalii może być widoczna w badaniu USG, a powikłania u dzieci dotyczą m.in.: zapalenia siatkówki, głuchoty, zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. Infekcja po urodzeniu noworodka także wiąże się z ryzykiem śmiertelnych powikłań w ok. 10% przypadków.Wyodrębniono dwa typy wirusa opryszczki: HSV-1 i HSV-2. Najczęściej każdy z nich atakuje odrębne okolice ciała: HSV-1 dotyczy głównie skóry i błony śluzowej jamy ustnej, natomiast HSV-2 błony śluzowej i skóry narządów płciowych męskich i żeńskich. Podczas infekcji pierwotnej wirus może atakować płód.

Wewnątrzmaciczne zakażenie płodu nawet w 25% kończy się poronieniem lub porodem przedwczesnym. W innych przypadkach mogą pojawić się wady rozwojowe dzieci z trwałymi zaburzeniami neurologicznymi. Gdy występują wykwity opryszczki genitalnej, wzrasta ryzyko zakażenia noworodka w czasie porodu drogami natury. W takim wypadku najbezpieczniejszą drogą rozwiązania ciąży jest cięcie cesarskie. W czasie opieki nad noworodkiem oraz karmienia piersią istotne jest przestrzeganie zasad higieny zarówno w przypadku czynnej postaci opryszczki wargowej, jak i genitalnej.

Wirus przenosi się przez dotyk i drogą kropelkową, przez co niestety łatwo można zarazić dziecko. Grypa jest powszechnie znaną i doświadczaną chorobą, niestety także przez kobiety w ciąży. Choć obecnie wycofano się z podejrzeń, iż grypa zwiększa ryzyko poronienia, wad płodu czy obumarcia wewnątrzmacicznego, to istnieje ryzyko porodu przedwczesnego w czasie chorób górnych dróg oddechowych o ciężkim przebiegu. Zalecane są zatem szczepienia także w trakcie ciąży i karmienia piersią.

Przechorowanie odry w ciąży wiąże się z wysokim odsetkiem poronień, porodów przedwczesnych oraz poważnych powikłań dla kobiety, takich jak m.in.: ciężkie zapalenie płuc, mięśnia sercowego, mózgu i wątroby. Wrodzona postać choroby może prowadzić do śmierci noworodka nawet w 60% przypadków. Niezwykle ważną rolę, zarówno przy różyczce, jak i odrze, odgrywają szczepienia przeprowadzane w okresie dziecięcym. Dzięki nim, w zdecydowanej większości przypadków, uzyskana w ten sposób odporność chroni w późniejszym czasie kobietę ciężarną.

Enterowirusy stanowią szerszą grupę i obejmują wirusy: Coxackie, Polyomyelitis czy wirusa wywołującego zapalenie wątroby typu A. Choroby wywoływane przez te wirusy są typowymi „chorobami brudnych rąk”. Niestety, o ile ich konsekwencje dla pacjentki są niewielkie, to dla jej nienarodzonego jeszcze dziecka mogą być bardzo poważne, łącznie z obumarciem wewnątrzmacicznym płodu. M.in. dlatego tak ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny.

Jak widać wyraźnie, wymienione choroby zakaźne niejednokrotnie mogą stanowić poważne zagrożenie dla matki i jej dziecka. Aby zminimalizować ryzyko powikłań należy odpowiednio wcześnie zareagować, poprzez wykonanie badań diagnostycznych, umożliwiających wdrożenie terapii.

lek. med. Katarzyna Urban

Artykuł powstał w ramach cyklu

Badania profilaktyczne w ciąży i nie tylko, którego partnerem jest: