Niepłodność idiopatyczna czyli niewyjaśnionego pochodzenia to niemożność posiadania przez parę potomstwa przy braku jakichkolwiek nieprawidłowości w podstawowych badaniach diagnostycznych.
O rozpoznaniu niepłodności idiopatycznej można mówić kiedy para nie może mieć dzieci pomimo potwierdzenia obecności owulacji, drożności jajowodów i prawidłowości budowy macicy, pozytywnych wyników badań nasienia i testów na ruchliwość plemników w śluzie szyjkowym.
Szacuje się, że niepłodność o niewyjaśnionej przyczynie występuje u 10-15% niepłodnych par.
Przyczyny niepłodności idiopatycznej
Lista domniemanych przyczyn niepłodności idiopatycznej jest bardzo długa. Wiele z nich jest nieudokumentowanych, a wiele można spotkać u par posiadających dzieci. Co najgorsze niewiele z nich można w tej chwili leczyć. Wśród przyczyn niepłodności idiopatycznej najczęściej wyróżnia się następujące czynniki:
1) Problemy jajnikowe i endokrynologiczne:
· nieprawidłowy wzrost pęcherzyka jajnikowego,
· zespół zluteinizowanego, niępękniętego pecherzyka Graffa,
· nadmierne wydzielanie LH i prolaktyny pomimo obecności owulacji,
· obniżenie wydzielania lub oporność na działanie hormonu wzrostu,
· różnego rodzaju zaburzenia metaboliczne w oocytach,
· wady gentyczne oocytów,
· obecność przeciwciał przeciw otoczce przejrzystej komórki jajowej.
2) Czynniki otrzewnowe:
· nieprawidłowa funkcja makrofagów i aktywność immunologiczna,
· endometrioza minimalnego stopnia,
· obecność chlamydia
3) Czynniki jajowodowe takie jak nieprawidłowa perystaltyka jajowodów i funkcja strzępków
4) Czynniki związane z endometrium:
· nieprawidłowe wydzielanie białek przez błonę śluzową macicy lub wydzielanie przez nią substancji embriotoksycznych,
· nieprawidłowe ukrwienie macicy
5) Czynniki szyjkowe:
· nieprawidłowy śluz szyjkowy,
· podwyższona odporność komórkowa śluzu szyjkowego
6) Czynniki męskie czyli nieprawidłowa ruchomość plemników i reakcja plemnika z otoczką przejrzystą oocyta
7) Czynniki embriologiczne:
· zła jakość zarodków,
· nieprawidłowości genetyczne wywołujące poronienia
Wszystkie powyższe czynniki są przyczynami domniemanymi – brak jest jednoznacznych dowodów na to, że rzeczywiście mogą powodować niepłodność.
Diagnostyka
Diagnostyka niepłodności jest diagnostyką wykluczeń. Polega przede wszystkim na ocenie parametrów nasienia, ocenie progesteronu w fazie lutealnej w celu oceny owulacji, i oceny drożności jajowodów. Najczęściej wykonuje się badanie histerosalpingograficzne (HSG), polegające na podaniu kontrastu przez szyjkę macicy do jajowodów i ocenie kształtu i wielkości jamy macicy oraz przechodzenia kontrastu do jamy otrzewnowej. HSG daje możliwość oceny drożności jajowodów jednakże nie pozwala ocenić stanu anatomicznego narządów miednicy mniejszej, a co za tym idzie fakt przepuszczania kontrastu przez jajowód nie oznacza, że może on wychwycić komórkę jajową.
Jeżeli podejrzewa się istnienie jakichkolwiek nieprawidłowości wykonuje się laparoskopię, pamiętając, że u kobiet, z prawidłowym HSG i bez pozytywnego wywiadu w kierunku operacji brzusznych lub stanów zapalnych miednicy mniejszej prawdopodobieństwo znalezienia jakichkolwiek nieprawidłowości w trakcie laparokopii jest tak małe, że w tych wypadkach to badanie nie powinno być wykonywane. Wykonana wtedy laparoskopia może wykazać jedynie obecność niewielkich ognisk endometriozy lub zrostów, a w takich wypadkach ich usunięcie nie ma potwierdzonej skuteczności.
Leczenie
Leczenie niepłodności idiopatycznej jest leczeniem polegającym na wykluczaniu po kolei domniemanych przyczyn niepłodności i obserwowaniu jakie te wykluczenie dało rezultat. Celem samego leczenia jest podwyższenie naturalnej płodności, a więc zdolności do zachodzenia w ciążę w jednym cyklu płciowym poprzez: polepszenie jakości oocytów i plemników, zwiększenie ich ilości i wpływ na zapłodnienie i implantację zarodków. Leczenie zaczynamy w zależności od tego jak długo trwa niepłodność, jaki jest wiek partnerów i czy mieli oni wcześniej potomstwo (np. w innych związkach).
Leczenie najczęściej rozpoczyna się od antybiotykoterapii u obu partnerów (ze względu na prawdopodobieństwo obecności chlamydia i innych bakterii), następnie wykonuje się dwie inseminacje w cyklach naturalnych, następnie trzy inseminacje po stymulacji cytrynianem klomifenu i dwie inseminacje po stymulacji gonadotropinami. Brak efektu jest wskazaniem do wykonania programu pozaustrojowego zapłodnienia. 75% par po takim cyklu leczenia uzyska ciążę.
Zwiększenie płodności w zależności od stosowanej metody
Płodność par z niepłodnością idiopatyczną wynosi 1,2% do 2%. Inseminacja, czyli podawanie plemników do jamy macicy podwyższa płodność pary do 7%. Z kolei zastosowanie przed inseminacją cytrynianu klomifenu – leku do stymulacji jajeczkowania zwiększa płodność do 8%. Terapia z zastosowaniem gonadotropin podnosi płodność par do 18%. Jest to jednak stosunkowo droga metoda leczenia i wiąże się z ryzykiem uzyskania ciąży mnogiej.
Przebieg ciąży
Ciąże par dotkniętych niepłodnością idiopatyczną charakteryzują się znamiennie wyższym ryzykiem wystąpienia wszystkich powikłań położniczych w porównaniu z ciążami uzyskanymi po leczeniu innych przyczyn niepłodności. Statystycznie ciąże takie częściej kończą się porodami przedwczesnymi, a u kobiet poddanych leczeniu niepłodności idiopatycznej częściej odnotowuje się stany przedrzucawkowe, przedwczesne odklejanie się łożyska, wskazania do wykonania cięć cesarskich i indukcji porodu w porównaniu z ogólną populacją. Przyczyna tego zjawiska nie jest do chwili obecnej wyjaśniona.
Odniesienia:
Jacek Szamatowicz - "Niepłodność idiopatyczna", 2010 , www.rodzinko.pl, www.nereida.pl , www.dziecko.onet.pl
Nie masz konta? Zaloguj się, aby dzielić się z innymi swoją wiedzą.