Atopowe zapalenie skóry (AZS, egzema, wyprysk alergiczny, alergiczne zapalenie skóry) jest to genetycznie uwarunkowana reakcja, polegającą na nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej na małe dawki antygenów w wyniku której dochodzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE skierowanych głównie przeciwko tym alergenom. Osoby z atopią reagują w sposób chorobowy na styczność z pospolitymi substancjami otaczającego środowiska, nieszkodliwymi dla osób zdrowej populacji.
Geneza choroby
Przyczyną nadmiernej reakcji alergicznej jest to, że skóra chorego pod wpływem alergenów, substancji drażniących takich jak na przykład mydło lub pewnych pokarmów (najczęściej: jajka, mleko, białko pszenicy, czekolada, truskawki), traci barierę ochronną czyli tzw. płaszcz lipidowy i pada ofiarą innych szkodliwych substancji pochodzenia zewnętrznego.
Często w genezie AZS nie można wyróżnić pojedynczego czynnika wywołującego chorobę. Jest ono prawdopodobnie wypadkową wielu czynników działających naraz.
Choroba ma przebieg wieloletni z okresami kiedy objawy są mniej lub bardziej nasilone. W przebiegu choroby ma znaczenie stres emocjonalny, który sam nie jest bezpośrednią przyczyną objawów, ale poprzez wpływ układu nerwowego może stać się czynnikiem wyzwalającym objawy u osoby chorej.
Objawy
Głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są zaczerwienienie i suchość skóry. Zmiany najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych i kolanowych, na twarzy i szyi, ale mogą obejmować całe ciało. Atopowemu zapaleniu skóry często towarzyszą również inne schorzenia atopowe: astma oskrzelowa, sezonowy lub przewlekły katar sienny oraz alergiczne zapalenie spojówek.
AZS u niemowląt i dzieci
U niemowląt AZS zaczyna się łuszczącą wysypką na zaczerwienionych policzkach, która stopniowo obejmuje całą buzię, przechodzi w zgięcia łokci i kolan, pod pachy. Skóra bardzo swędzi, dziecko stale się drapie, jest niespokojne, nie śpi.
U starszych dzieci na rączkach, nóżkach i pośladkach tworzą się suche, owalne zgrubienia skóry. Dotknięte chorobą miejsca są zaczerwienione, łuszczą się i przede wszystkim dotkliwie swędzą, szczególnie w nocy.
Drapiąc się, dziecko często zakaża sobie skórę. Z ranek sączy się wtedy limfa lub ropa, dziecko może dostać gorączki. U wielu maluchów swędzenie nasila się pod wpływem emocji lub stresów.
Rozpoznanie
Dla rozpoznania AZS służą kryteria rozpoznawcze (kryteria Hannifina-Rajki).
1. Kryteria większe
· świąd
· typowe umiejscowienie zmian skórnych
· przewlekły i nawrotowy przebieg objawów
· atopia u chorego lub w wywiadzie rodzinnym
2. Kryteria mniejsze
· suchość skóry
· rogowacenie przymieszkowe i/lub rybia łuska
· natychmiastowe odczyny skórne
· podwyższone stężenie IgE w surowicy
· początek w dzieciństwie
· skłonność do nawrotowych zakażeń skóry
· zaćma
· nietolerancja wełny
· nietolerancja pokarmów
· zaostrzenia po stresach psychicznych
· biały dermografizm (tzw. pismo skórne występujące po potarciu skóry. Jest wyrazem nadmiernej reakcji układu nerwowo-naczyniowego).
Do rozpoznania AZS wystarczające jest spełnienie 3 spośród 4 głównych kryteriów; mniejsze kryteria mają znaczenie uzupełniające.
Jednakże warto pamiętać, że atopowe zapalenie skóry musi być zawsze zdiagnozowane przez lekarza. Jest bowiem bardzo dużo chorób skórnych, których przebieg jest podobny do AZS. Konsultacja lekarska przy wystąpieniu zmian skórnych jest też istotna z tego względu że atopowemu zapaleniu skóry często towarzyszą inne alergie w tym wziewne, a chorzy nierzadko w późniejszym okresie chorują na astmę oskrzelową.
Leczenie
Podstawowym działaniem leczniczym w walce z AZS jest wykluczenie z diety bądź z otoczenia alergenu, który je wywołuje. Ponadto leczenie polega na łagodzeniu zmian skórnych poprzez stosowanie różnego rodzaju emolientów czyli środków które poza nawilżeniem pomagają odbudować naturalną barierę ochronną skóry. Nie należy stosować żadnych maści na własną rękę, gdyż może to nieodwracalnie uszkodzić wrażliwą skórę. Do leczenia często wprowadzane są leki histaminowe, które dodatkowo mają złagodzić męczące swędzenie. O ile to jest możliwe, można zalecić zmianę otoczenia, na przykład wyjazd z miasta na wieś na dłuższy czas.
Sterydy i leki niesterydowe
Sterydy, a konkretnie kortykosterydy to substancje działające silnie przeciwzapalnie i są stosowane przez lekarzy zdecydowanie najczęściej. Niestety mają silne, nieprzyjemne, a nawet groźne skutki uboczne. Nie wolno stosować ich na twarz. Stosowanie ich przez długi okres czasu grozi posterydowym zapaleniem skóry. Z drugiej strony, w przypadku poważniejszych zmian skórnych są jedynym sposobem na szybkie ugaszenie zapalenia skóry.
Protopic i Elidel są lekami immunosupresyjnymi i działają na zupełnie innej zasadzie niż sterydy. Są znane mniej więcej od początku lat 90-tych. Można stosować je przez długi okres czasu. Są niestety bardzo drogie, a na polskim rynku są dopuszczone do stosowania u dzieci powyżej 2 roku życia.
Odniesienia:
www.wikipedia.org.pl, www.atopowe-zapalenie.pl, www.edziecko.pl
Nie masz konta? Zaloguj się, aby dzielić się z innymi swoją wiedzą.