Zespół popunkcyjny to najczęstsza komplikacja po punkcji lędźwiowej, którą wykonuje się w celu podania znieczulenia, leków lub pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego do badania. Zespół popunkcyjny może więc wystąpić u kobiet rodzących przez cesarskie cięcie lub korzystających ze znieczulenia zewnątrzoponowego w czasie porodu.
Zespół popunkcyjny – przyczyny
Punkcja to wkłucie igły w dolnej części pleców pomiędzy kręgi kręgosłupa w przestrzeń podpajęczynówkową lub zewnątrzoponową rdzenia kręgowego w celu podania znieczulenia, leków lub pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego.
Zespół popunkcyjny może wystąpić w przypadku:
- znieczulenia zewnątrzoponowego (w czasie porodu),
- znieczulenia podpajęczynówkowego (w czasie cesarskiego cięcia lub operacji),
- punkcji lędźwiowej w celu podania leków,
- pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego do badania.
Przyczyny występowania zespołu popunkcyjnego nie są do końca znane. Zwykle występuje on, gdy do wkłucia zostaje użyta zbyt gruba igła lub gdy wkłucie jest nieprawidłowo wykonane. Przebicie opony twardej powoduje niewielki wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego (nawet podczas znieczulenia, gdy nie jest on pobierany), co z kolei obniża ciśnienie tegoż płynu. Wpływa to również na obniżenie ciśnienia śródczaszkowego, co powoduje ból głowy i inne objawy.
Zespół popunkcyjny – objawy
Objawy występują w ciągu 5 dni po punkcji, najczęściej w ciągu pierwszych 48 godzin po wkłuciu.
- silny ból głowy – ostry, rozpierający szczególnie w okolicy czoła i potylicy, nasilający się w czasie chodzenia i siedzenia, ustępuje w pozycji leżącej,
- zawroty głowy,
- mdłości, wymioty,
- bóle pleców,
- zaburzenia widzenia i światłowstręt,
- zaburzenia słuchu, szumy w uszach,
- sztywność karku.
Zespół popunkcyjny – leczenie
Leczenie zespołu popunkcyjnego polega przede wszystkim na podawaniu środków przeciwbólowych oraz dużej ilości płynów w celu uzupełnienia straconej ilości płynu mózgowo-rdzeniowego. Jeśli ból głowy jest bardzo silny podaje się również opioidy lub kofeinę.
W bardzo nielicznych przypadkach stosuje się także tzw. łatę z krwi. W miejsce punkcji wstrzykuje się krew pacjenta i zaleca się leżenie przez 1-2 godziny, aby krew mogła skrzepnąć i zasklepić rankę po wkłuciu w oponie twardej rdzenia kręgowego.
Większość objawów niweluje również pozycja leżąca, więc po punkcji zaleca się leżenie w łóżku. Nawadnianie może odbywać się także za pomocą kroplówek. Objawy zespołu popunkcyjnego zwykle mijają samoistnie w ciągu tygodnia, a gdy są leczone za pomocą środków przeciwbólowych i nawadniania nawet już w ciągu 2 dni. Zespół popunkcyjny nie pozostawia po sobie żadnych trwałych następstw.
