Wychowanie bez stresu?

Bezstresowe wychowanie to praktyczne systemy pedagogiczne i zbiór różnych teorii, które powstały w latach 1950 – 1970.

Zdaniem Marii Rozmus wychowywanie bez stresu jest praktykowane ponieważ propagowane są teorię i systemy pedagogiczne takie jak:

- edukacja humanistyczna ( humanistic education)

- edukacja nie narzucająca opinii i ocen ( value-free education)

- antypedagogika

- edukacja afektywna ( affective education)

- wychowanie bez granic

- wychowanie pajdocentryczne

- progresywizm wychowawczy

W roku 1989, po 20 latach prowadzenia edukacji afektywnej, jego twórca W.R. Coulson, sam określił swój projekt jako nieudany, przepraszając za niego. Coulson zwrócił  uwagę na skutki odwrotne od zamierzonych ‘edukacji humanistycznej’. Jak również w jednym z wywiadów przyznał, że sponsorem jego projektu były koncerny tytoniowe. Uważał on, że wspomniane giganty poprzez zatarcie negatywnych sygnałów na temat palenia papierosów jakie przekazywały szkoły, chciały przyciągnąć nowych klientów.

W Polsce poprzez ‘wychowanie bezstresowe’ rozumiemy ‘wychowanie bez granic’ czyli wychowanie permisywne, oparte na leseferyzmie (Laissez-faire). Mamy tutaj na myśli swobodne zachowania u dziecka, brak kar ale również brak oczekiwań rodziców.

W latach 90 w Polsce pojawiły się pierwsze szkoły, reklamujące się stosowaniem metody ‘bezstresowego wychowania’ i ‘bezstresowej edukacji’. Modny ówcześnie model wychowania miał być przeciwwagą dla autorytarnego wychowania socjalistycznego. W stosunkowo szybkim czasie ośrodki wychowawcze zaczęły się wycofywać z hasła ‘bezstresowe wychowanie’.

Należy tutaj wspomnieć o wszystkich trzech stylach wychowawczych. Zbadała je i opisała Diana Baumrind.

Styl leseferyzm zapewnia dzieciom dużą swobodę. Rodzice co prawda są gotowi do rozmowy, ale nie mają żadnych wymagań bądź też oczekiwań wobec dzieci. Kary za złe zachowanie nie występują. Wychowane w tym stylu dzieci przejawiają zachowania niedojrzałe. Mają małą samokontrole, są lękliwe i impulsywne.

Styl autorytarny charakteryzuje się chłodem emocjonalnym ze strony rodziców. Żądają oni pełnego posłuszeństwa. Polecenia są wydawane, ale nie wyjaśniane. Występują natomiast kary za lekceważenie. Mówiąc popularnie, rodzice uważają, że ‘dzieci nie mają głosu’. Dzieci wraz z wiekiem stają się mało samodzielne, zamknięte w sobie, nieufne i niezadowolone. Nie są ciekawe otaczającej ich rzeczywistości i mają małą motywację. Dzieci maja też niskie poczucie własnej wartości.

Styl autorytatywny wymaga od rodziców konsekwencji w stosowaniu środków wychowawczych. To właśnie rodzice wywierają wpływ na zachowanie dzieci za pomocą jasnych reguł. Są oni gotowi do przeanalizowania z dziećmi poleceń, które im wydają. Jednak pomimo jasnych oczekiwań istnieje ciepło emocjonalne. Dzieci w trakcje swoich zmagań są wytrwale i pewne swoich możliwości. Potrafią ocenić same siebie, są zadowolone i gotowe do kolejnych wyzwań.

Badania nad leseferyzmem pozwoliły dostrzec, że to same dzieci w swoim wychowaniu potrzebują wyraźnych norm i postawionych granic. Dzieci czują się wtedy bezpieczniej. Jasne sytuacje i jasne granice pozwalają dostrzec dzieciom przestrzeń, która ich wspiera i motywuje, dodając odwagi. Badania dowiodły, że wychowanie bez jakichkolwiek zasad wcale nie jest takie bezstresowe.

Choć rodzimy się z różnymi temperamentami i różną sprawnością psychomotoryczną, to nie jesteśmy z natury źli, głupi czy leniwi. Moglibyśmy się tacy stać, gdyby nie pokazano nam norm zachowania, nie wytyczono zdrowych granic, a rodzice nie byliby konsekwentni w swych wymaganiach. W dziecięcy rozwój jest wpisany element szukania granic testując otoczenie. Dlatego też tak ważne jest aby sygnały wysyłane dziecku były wyraźne, konsekwentne oraz w miarę trwałe. Ewaluacja wytyczonych już granic ma się odbywać w uznaniu dla nowo nabytych umiejętności a nie w obliczu słabości.