Trudności w nauce – jak je rozpoznać i pomóc dziecku

Jak rozpoznać trudności w nauce, by w porę zareagować?

Choć trudności w nauce mogą wystąpić na każdym etapie edukacji, to właśnie te pojawiające się na samym początku szkolnej drogi mogą najbardziej rzutować na kolejne lata. Problemy dziecka mogą wynikać z różnych przyczyn, zarówno ze strony samego ucznia (np. wady wzroku, słuchu, niższy iloraz inteligencji), jak i ze środowiska, w którym dorasta (zaniedbania dydaktyczne, brak wsparcia w domu). Takie kłopoty określane są mianem trudności niespecyficznych. W tym artykule skupimy się jednak na trudnościach specyficznych, czyli takich, które pojawiają się mimo prawidłowego rozwoju intelektualnego dziecka i braku zewnętrznych czynników, które mogłyby tłumaczyć problemy edukacyjne.

Specyficzne trudności edukacyjne ujawniają się już w pierwszych latach szkoły podstawowej. Dlatego uważna obserwacja oraz dobry kontakt z nauczycielami zwiększają szanse na szybką reakcję i podjęcie działań, które pomogą zminimalizować ich skutki.

Po czym poznać, że dziecko ma trudności w nauce?

Objawów może być wiele, ale najczęściej są to:

• wolniejsze tempo czytania, gubienie się w tekście,

• mylenie podobnych liter lub cyfr (np. b–d, m–n, t–ł, 6–9),

• niechęć do czytania i pisania, marudzenie przy odrabianiu lekcji,

• liczne błędy ortograficzne mimo znajomości zasad,

• kłopoty z organizacją – zapominanie o zadaniach domowych, gubienie zeszytów i przyborów,

• trudności z koncentracją i skupieniem uwagi,

• problem z zapamiętywaniem wierszyków, piosenek czy tabliczki mnożenia.
  

Pojedyncze sytuacje tego typu nie muszą od razu oznaczać specyficznych trudności edukacyjnych. Jeśli jednak objawy się powtarzają, utrzymują przez dłuższy czas i wyraźnie wpływają na wyniki w nauce, należy potraktować je jako sygnał ostrzegawczy.

Rodzaje specyficznych trudności edukacyjnych

Wyróżnia się cztery rodzaje specyficznych trudności edukacyjnych:

Dysleksja rozwojowa. To trudności, które można zauważyć już na wczesnym etapie edukacji. Dziecko czyta wolniej, gubi się w tekście, przestawia sylaby lub wyrazy, myli litery. Podczas pisania popełnia błędy.

Dysgrafia. To problemy z estetyką i techniką pisma. Litery są niekształtne, niewyraźne, różnej wielkości. Dziecko nie lubi pisać, męczy się przy tym i unika zadań pisemnych.

Dysortografia. Pomimo znajomości zasad ortograficznych dziecko popełnia liczne błędy. Choć potrafi opisać reguły, w czasie pisania nadal myli się i zapisuje wyrazy niepoprawnie.

Dyskalkulia. To inaczej „dysleksja matematyczna”. Dziecko ma trudności w liczeniu, rozpoznawaniu symboli matematycznych, uczeniu się tabliczki mnożenia czy rozwiązywaniu zadań tekstowych.

Co powinien zrobić rodzic, gdy zauważy pierwsze objawy trudności w nauce?

Gdy rodzic dostrzeże u dziecka powtarzające się trudności w nauce, najważniejsze jest, aby nie bagatelizował sygnałów. To właściwy czas by:

• obserwować dziecko – sprawdzić, jakie problemy pojawiają się najczęściej i w jakich sytuacjach,

• prozmawiać z nauczycielami – to oni często pierwsi zauważają, że uczeń może mieć pewne trudności w nauce,

• skontaktować się z poradnią psychologiczno-pedagogiczną – specjaliści w poradni przeprowadzą diagnozę i wydadzą opinię, dzięki której szkoła będzie mogła dostosować się do specyficznych potrzeb dziecka,

• ćwiczyć w domu – krótkie, regularne zadania, proste ćwiczenia najlepiej z elementami zabawy będą bardziej skuteczne i niż żmudne wypełnianie długich kart pracy,

• motywować – chwalić dziecko za wysiłek i starania.

Szybka reakcja rodziców i wdrożenie odpowiednich działań mogą sprawić, że trudności w nauce nie przerodzą się w poważniejsze problemy edukacyjne. Wczesna diagnoza, współpraca na linii rodzic–nauczyciel oraz wsparcie specjalistów pozwolą dziecku odzyskać pewność siebie i radzić sobie w szkole na miarę swoich możliwości.

Dzieci są różne, każde ma swoje indywidualne tempo rozwoju, własne talenty i możliwości. Dlatego tak ważne jest, by nie porównywać ich z rówieśnikami, ale otaczać zrozumieniem, opieką i cierpliwością. Nauka nie powinna być powodem do stresu czy źródłem niskiej samooceny, lecz drogą do odkrywania mocnych stron dziecka.