Świętojańskie ziele - dziurawiec

Dziurawiec zwyczajny (Hipericum perforatum) to roślina z rodziny dziurawcowatych. Jest niskim półkrzewem o drobnych listkach i żółtych kwiatkach, które zakwitają zwykle na św. Jana (24 czerwca) i stąd inna nazwa tego ziela, czyli ziele świętojańskie. Jest to roślina znana już w starożytności, gdzie uchodziła za lek uniwersalny, leczący wszelkie przypadłości. Zresztą do dnia dzisiejszego w wielu europejskich krajach wykorzystuje się to ziele do leczenia depresji, nieżytu żołądka, problemów z układem pokarmowym, zaburzeń czynności wątroby, czy w zastojach krążenia obwodowego krwi.

Nazwa dziurawiec, pochodzi stąd, że gdy spojrzy się na liście pod światło, to wydaje się, że listki są podziurawione – mają maleńkie otworki wyglądające jak czarne kropki. Są to zbiorniczki olejku lotnego. Jedna ze starych legend głosi, że dziurawiec został przez diabła w złości pokłuty.
Jeśli natomiast przyjrzymy się bliżej kwiatkom, zerwiemy je  i rozetrzemy w palcach, to zobaczymy krwistoczerwony sok, jaki wytwarzają owe kwiatki.

Surowcem zielarskim jest suszone ziele dziurawca, a także świeże kwiaty.
Ziele zawiera około 4% flawonoidów (grupa organicznych związków chemicznych występujących w roślinach, spełniających funkcję barwników, przeciwutleniaczy), do 1% olejku lotnego, do 12% garbników, oraz związki żywicowe i naftodwuandrony – między innymi hiperycynę, która pobudza ośrodkowy układ nerwowy, jest wykorzystywana w leczeniu depresji, oraz wykazuje działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwdepresyjne. Poprawia nastrój, polepsza kojarzenie i koncentrację (preparaty hiperycynowe zwiększają jednak wrażliwość skóry na światło słoneczne i UV).

Zioło dziurawca zwyczajnego ma bardzo szerokie zastosowanie w medycynie niekonwencjonalnej. Preparaty z tego zioła stosuje się przy dolegliwościach systemu nerwowego, gdyż działają relaksująco i zmniejszają nerwowe napięcie i niepokój, oraz bezsenność. Zioło to może być również używane w przypadku nieregularnych miesiączek, jak również jest pomocne w czasie napięcia przedmiesiączkowego. Przynosi ulgę w zmianach hormonalnych, oraz leczy obniżoną witalność spowodowaną menopauzą. Dziurawiec zwyczajny posiada właściwości moczopędne, redukuje zatrzymywanie się płynów w organizmie, oraz przyspiesza eliminację toksyn z moczu. Zioło to znalazło zastosowanie u dzieci moczących się nocą. Jest również pożyteczne w leczeniu skazy moczanowej oraz zapalenia stawów.

Także w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych zaleca się picie wywarów z dziurawca, aby pozbyć się kaszlu i flegmy zalegającej w  klatce piersiowej. Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym ziele to pomaga zwalczyć gruźlicę i grypę typu A.  Natomiast dzięki swojej właściwości ściągającej, oraz przeciwbakteryjnej jest pomocne w leczeniu takich chorób przewodu pokarmowego, jak zapalenie żołądka i jelit, rozwolnienie, czerwonka. Mówi się, że dziurawiec zwyczajny potrafi wyleczyć wrzody trawienne, oraz nieżyt żołądka. Może być również używany w leczeniu nerwobólów (np. nerwoból nerwu trójdzielnego, rwy kulszowej), gośćca mięśniowo-ścięgnistego, bólów pleców, bólów głowy, półpaśćca, bólów reumatycznych.

Olej z dziurawca zwyczajnego łagodzi i goi oparzenia, rany, owrzodzenia i wrzody. Łagodzi również wszelkiego rodzaju zapalenia.

Jak w przypadku każdego zioła, również dziurawiec zwyczajny można stosować jako napar, nalewkę, krem, płukankę i olej.

Aby przyrządzić napar należy 15-25 g suszonego ziela zalać dwoma szklankami wody i pić 2 - 3 razy dziennie po pół szklanki przed jedzeniem. Nalewkę można zrobić zalewając 10 g ziela ½ l alkoholu 70%. Po tygodniu, gotową nalewkę należy przecedzić i pić rozcieńczając uprzednio wodą.

Napar świetnie działa na tzw. „dołki psychiczne” czyli niepokoje, lęki, napięcia nerwowe, drażliwość związaną z menopauzą lub zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Natomiast nalewka leczy nocne moczenie u dzieci.

Aby szybciej pozbyć się ran, siniaków i owrzodzeń skóry, należy chore miejsca przemywać nalewką, a wszelkie nerwobóle i obrzęki piersi w czasie karmienia piersią, można złagodzić kremem.

Z dziurawca zwyczajnego również można przygotować olej. W tym celu należy 50 g suszonych kwiatów zalać 2 szklankami oliwy z oliwek. Ważne, aby słój był z kolorowego szkła. Następnie mieszankę należy odstawić na dwa miesiące w ciemne miejsce, co pewien czas mieszając. Gdy olej będzie już gotowy, należy go przecedzić przez gazę i stosować na  oparzenia, kontuzje, neuralgie (nerwobóle mające charakter ostry, rwący, szarpiący, promieniujący w obszarze unerwienia określonego nerwu lub jego gałęzi), reumatyzm, oraz wszelkiego rodzaju bóle zewnętrzne jak i wewnętrzne.

Stosując dziurawiec powinno się pamiętać o jednej bardzo istotnej rzeczy. A mianowicie zawarta w dziurawcu hiperycyna uczula na promienie słoneczne. Dlatego stosując preparaty zawierające w swoim składzie to ziele, należy unikać słońca, w przeciwnym razie skórze grozi poparzenie słoneczne/porażenie świetlne.

Żródła: I. Gumowska "Ziółka i my", http://zielnik.herbs2000.com/ziola/dziurawiec.htm,
http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziurawiec_zwyczajny