Standardy opieki okołoporodowej - Czy znasz swoje prawa?

Familie.pl: Jak w skrócie da się opisać standardy opieki okołoporodowej? Czy wszędzie muszą być przestrzegane?

Doula Justyna Antonik: Standardy Opieki Okołoporodowej (w skrócie SOO) jest to rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dziennik Ustaw Nr 187 z dn. 7.10.2010 poz. 1259), określające procedury postępowania w opiece nad kobietą i dzieckiem podczas ciąży fizjologicznej, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem, które weszło w życie 7 kwietnia 2011 r. Jest to dość obszerny dokument przedstawiający prawa zarówno matki, jak i dziecka w porodzie oraz w połogu. Jest to pierwszy tego typu dokument w Polsce, a celem jego wprowadzenia jest poprawa jakości opieki okołoporodowej poprzez uporządkowanie i ujednolicenie dotychczasowych praktyk, a także wdrożenie nowych procedur, znacznie zmieniających dotychczasowe sposoby działania. Dotyczy to przede wszystkim tych procedur, które obejmują przebieg porodu oraz pierwszy kontakt mamy z dzieckiem. W Standardach w jednym miejscu zebrane zostały aktualnie obowiązujące trendy odnośnie opieki okołoporodowej. Znać i respektować je powinien każdy, kto pracuje z kobietą w tym ważnym okresie jej życia. Dokument ten powinni znać także przyszli rodzice, żeby świadomie podejmować decyzje i zdawać sobie sprawę z przysługujących im praw.

Wszystkie te informacje znajdują się na stronie Fundacji Rodzić po Ludzku, wraz z  kieszonkowym przewodnikiem po SOO>>

Czy standardy opieki okołoporodowej dotyczą tylko porodu fizjologicznego czy również ciąży zagrożonej?

Standardy Opieki Okołoporodowej dotyczą tylko ciąży i porodu fizjologicznego. Warto pamiętać o tym, że jakakolwiek ingerencja medyczna w trakcie porodu sprawia, że przestaje on być fizjologicznym, a co za tym idzie SOO przestają obowiązywać. Odrębnym dokumentem, opisującym ciąże i porody niefizjologiczne, jest rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2015 poz. 2007 z dn. 9.11.2015), wchodzące w życie po 6 miesiącach od dnia ogłoszenia, czyli 1 czerwca 2016 r.

Jest to rozporządzenie „w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w dziedzinie położnictwa i ginekologii z zakresu okołoporodowej opieki położniczo-ginekologicznej, sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu, w przypadkach występowania określonych powikłań oraz opieki nad kobietą w sytuacji niepowodzeń położniczych”.

Oba rozporządzenia znajdują się na stronie Ministerstwa Zdrowia>>

Kim jest doula?

Doula to wykształcona i doświadczona, również w swoim macierzyństwie, kobieta, zapewniająca ciągłe niemedyczne, fizyczne, emocjonalne i informacyjne wsparcie dla matki i rodziny na czas ciąży, porodu i po porodzie. W bardzo trafny sposób doulę opisuje cytat: Gdyby doula była lekiem, nieetyczne byłoby niepodawanie go." - dr K. Kennel

Więcej informacji na temat wsparcia douli znajduje się na stronie Stowarzyszenia Doula w Polsce, które zrzesza i kształci wysoko wykwalifikowane doule. Stowarzyszenie powstało w 2011 roku, a jego celem jest promowanie dobrych praktyk i zwyczajów okołoporodowych oraz świadomego i zaangażowanego rodzicielstwa. Od 1 stycznia 2015 roku doula jest zarejestrowanym zawodem. Pełna nazwa to Asystentka kobiety w czasie ciąży i porodu (doula).

Czy usługi douli regulowane są standardami opieki okołoporodowej?

W myśl SOO kobiecie w porodzie może towarzyszyć wskazana przez nią osoba. Zrzeszone doule obowiązują standardy pracy douli, dostępne również na stronie Stowarzyszenia. Obowiązuje nas również Kodeks Etyczny Douli.

Czym różni się doula od położnej?

Doula jest osobą niemedyczną i nie stanowi części personelu medycznego.

Znalazłam informację, że doula w czasie porodu może kobiecie rodzącej podawać wodę, masować rodzącą pod kierunkiem położnej i wspierać emocjonalnie. Czy to cały zakres obowiązków douli w czasie porodu?

Istotną informacją jest, że doula wspiera zarówno kobietę rodzącą jak i jej partnera. A zakres obowiązków w dużej mierze zależy od potrzeb pary, z którą doula współpracuje. Głównym celem pracy douli jest udzielanie kobiecie oraz jej rodzinie wsparcia emocjonalnego, informacyjnego i fizycznego, zapewnienie ciągłości opieki,  stwarzanie poczucia bezpieczeństwa, towarzyszenie w porodzie i służenie profesjonalną, kompetentną pomocą w trakcie połogu. Pojęcie doula w starożytnym języku greckim oznaczało służącą, dlatego podstawową rolą douli jest służyć i być przy kobiecie. Dlatego doula całkowicie podąża za kobietą i jej partnerem, skupia się na ich potrzebach. Czasami jest to masaż, zachęcanie do aktywności, kojące okłady, a czasami wystarczy sama obecność i spokój osoby doświadczonej.

Wnioski z zebranych badań opublikowane zostały w Cochrane Library (bazie danych medycyny opartej na dowodach) dotyczące ciągłego wsparcia kobiet w porodzie: "Ciągłe wsparcie w porodzie zwiększa szansę na fizjologiczny/spontaniczny poród siłami natury, nie szkodzi, a kobiety są bardziej zadowolone.”

W jaki sposób doula przygotowuje kobietę w ciąży do porodu? Jak się nią zajmuje?

Podczas spotkań przed porodem doula zapoznaje kobietę z dostępnymi opcjami opieki okołoporodowej bazując na aktualnej wiedzy i umożliwiając kobiecie podjęcie samodzielnej decyzji, najbardziej odpowiedniej do jej osobistej sytuacji oraz wspierając decyzje podopiecznej, niezależnie od jej wyboru miejsca porodu, sposobu narodzin, wyboru metody karmienia. Doula pomaga rodzicom zwiększyć ich pewność siebie, potrzebną do współpracy z personelem medycznym. Pomaga w budowaniu kompetencji rodzicielskich i odnajdywaniu w sobie zdrowej ciekawości odnośnie samego procesu, jakim jest poród. Zwiększenie świadomości i pogłębianie wiedzy sprawia, że rodzice czują się pewni i lepiej przygotowani.

Cudowną rolą douli jest dbanie o pozostawienie lepszych wspomnień z porodu, który jest jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu każdej rodziny. Dobry poród niesamowicie zwiększa siłę kobiety i daje jej moc sprawczą – moc dawania życia.

Jak wygląda opieka douli nad matką i dzieckiem po porodzie?

Doule ze Stowarzyszenia są doświadczone i wykształcone. Cały czas się szkolimy i podnosimy nasze kwalifikacje. Są wśród nas specjalistki z różnych dziedzin. Ja sama jestem również doradcą noszenia dzieci w chustach i nosidłach miękkich Akademii Noszenia Dzieci, instruktorem masażu dziecięcego i masażu Shantala oraz instruktorem aktywnej szkoły rodzenia. Ukończyłam również szkolenie specjalistyczne dla doul ze wsparcia w laktacji oraz szereg szkoleń w Fundacji Rodzić po Ludzku dla osób zajmujących się opieką okołoporodową. Dlatego oprócz wsparcia fizycznego (np. masaż rebozo) i emocjonalnego, świadczonego kobiecie podczas połogu, doula zapewnia profesjonalne wsparcie w opiece nad noworodkiem. Zakres wsparcia po porodzie jest indywidualnie ustalany z każdą parą. Podczas spotkań po porodzie doula pomaga kobiecie odnaleźć się emocjonalnie, na spokojnie omówić i „przeżyć” poród jeszcze raz. W przypadku, gdy potrzebne jest wsparcie wykraczającego poza kompetencje douli, klientka przekierowywana jest do specjalisty.

Za wywiad dziękuję

pani Justynie Antonik, która jest doulą należącą do Stowarzyszenia Doula w Polsce, doradcą noszenia dzieci w chustach (prowadzi usługi specjalistyczne ChustoBaby), instruktorem masażu Shantala i aktywnej szkoły rodzenia. Wspiera i towarzyszy mamom w czasie przygotowania do ciąży, porodu i połogu oraz w okresie okołoporodowym. Jest również założycielką Aktywnej Warsztatowni, w której prowadzi zajęcia dla kobiet w ciąży oraz rodziców maluszków.