Rywalizacja między rodzeństwem

Rodzicom wydaje się, że jeśli w porę uprzedzą dziecko o przyjściu na świat siostrzyczki lub braciszka, to wyeliminują tym samym jego potencjalną niechęć. Mimo, iż przygotowują dziecko na przyjęcie młodszego rodzeństwa, razem przygotowują pokój, kupują ubranka i zabawki, wybierają imię, tak się nie staje. Dotychczas wszystko było podporządkowane potrzebom i oczekiwaniom starszego dziecka, które wiedziało, że nie ma żadnego konkurenta do uczuć mamy i taty. Tymczasem to nowo narodzone dziecko znalazło się w centrum zainteresowań rodziców i krewnych.

Bardzo często starsze dziecko nie potrafi uzewnętrznić swoich uczuć, poczucia krzywdy, oczekiwań. Gdy na swój sposób wyraża potrzebę bliskości i czułości, spotyka się z reakcją „nie przeszkadzaj”, „przecież widzisz, że w tej chwili nie mam czasu”. Ale widzi też, że ten czas jest zawsze dla młodszego brata, czy siostry. Tego nie może zrozumieć, odczuwa niesprawiedliwość oraz narastającą niechęć do rodzeństwa. Rodzice muszą wtedy sami odczytać trudno uchwytne znaki i sygnały. Najbardziej widocznym jest nawrót do niemowlęcych zachowań. Dziecko myśli: „Skoro trzeba być niemowlakiem żeby się mną zajmowali, to nim będę”. Zaczyna zanosić się płaczem, siusiać do łóżka, ssać kciuk, kurczowo trzyma się mamy.

Młodsze dzieci rywalizują o uwagę i czułość rodziców, kłócą się o zabawki, miejsce przy stole. Starsze dokuczają sobie i spierają o to, które jest mądrzejsze, ładniejsze, walczą o przywileje. Rywalizacja powstaje w sytuacjach, w których dzieci czują, że nie są traktowane przez rodziców w jednakowy sposób, np. obserwują przywileje posiadane przez młodsze. Konflikt między rodzeństwem narasta, gdy rodzice nie pozwalają na okazywanie negatywnych uczuć i tłumią je w zarodku, nie rozwiązując problemu lub okazując lekceważenie, a także  karcą dziecko, które uznają za winne.

Wobec tego, że nie sposób jest uniknąć współzawodnictwa między rodzeństwem, głównym zadaniem rodziców jest dbanie o to, żeby w relacjach dzieci została zachowana równowaga między współzawodnictwem a współpracą, niedopuszczenie do tego, żeby rywalizacja zamieniła się w akty przemocy. Dzieci powinny mieć swobodę rozstrzygania własnych sporów. Mają również prawo wymagać interwencji dorosłych, kiedy zachodzi taka konieczność — gdy któreś z dzieci jest napastowane lub obrażane słownie, gdy nieporozumienie między dziećmi dezorganizuje życie rodzinne.

Czasami dorośli nieświadomie przyczyniają się do zaostrzenia rywalizacji między dziećmi poprzez porównywanie, stawianie jednego dziecka w niekorzystnym świetle lub wyróżnianie drugiego, np. uwaga typu: „Ania na pewno wyrośnie na piękną dziewczynę”, wypowiedziana w obecności jej siostry, ustawia dziewczynki w pozycji rywalek.

Aby uniknąć rywalizacji pomiędzy rodzeństwem nie należy porównywać jednego dziecka do drugiego. Trzeba słuchać uważnie, na co żalą się dzieci, aby zorientować się czego im brakuje. Spędzać czas oddzielnie z każdym dzieckiem, robiąc coś, co syna lub córkę najbardziej cieszy. Jeżeli dziecko wyraża się nieżyczliwe o swoim rodzeństwie, dobrze jest przypomnieć  mu, że „brat czy siostra jest jednym z nas” niezależnie od tego, jak bardzo irytujący może być czasami. W wielu sytuacjach dzieci potrzebują wsparcia, pomocy i zachęty za strony rodziców, którzy mogą im to okazywać na wiele różnych sposobów.