Rozmowa od ręki - poznaj Bobomigi!

Pierwsze słowo jest jednym z najbardziej wyczekiwanych sukcesów małego dziecka. Często bywa powodem wielkiej dumy, nerwów lub nawet frustracji. Z jednej strony nie możemy się doczekać dialogu i zrozumienia potrzeb małego człowieka, z drugiej nie zawsze korzystamy z naturalnych kanałów rozmowy z nim. A przecież z maleństwem możemy rozmawiać jeszcze zanim się narodzi. Udowodniono, iż dziecko w łonie matki słyszy i przyswaja język, a na zdolności słuchowo-językowe mają wpływ czynniki przedurodzeniowe (grupa naukowców Uniwersytetu w Amiens, „Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) wyniki w zakresie rozwoju słuchu i mowy).

Od chwili urodzin każdy krok rozwojowy daje nam większe możliwości porozumiewania się. Bardzo istotny dla kształtowania rozwoju mowy jest kontakt twarzą w twarz już od pierwszego dnia życia noworodka. Rozmowa za pomocą dotyku, min, uśmiechów, intonacji jest nie tylko możliwa, ale konieczna na naturalnej drodze do słów.

Takim szczególnie ważnym etapem zbliżającym do rozmowy z dzieckiem za pomocą brzmiącej mowy jest etap gestu. Każde słyszące niemowlę zanim zacznie mówić, używa gestów w komunikacji z otoczeniem. O wadze tego okresu powstało wiele ważnych prac naukowych (m.in. Nina C. Capone Northwestern University, Chicago, Karla K. McGregor Northwestern University, Chicago, J. Iverson i S. Goldin-Meadow, Susan W. Goodwyn, Linda P. Acredolo i Catherine A. Brown California State University i słynny włoski zespół badawczy Bates, Benigni, Bretherton, Camaioni i Volterra).

Dziś coraz częściej mówi się o znaczącej roli gestu w rozwoju komunikacyjnym i językowym dziecka. Miganie z niemowlęciem nie tylko wpływa na mowę i jakość komunikacji, ale daje długofalowe korzyści.

Sign2Baby

Fakt, iż dziecko jest w stanie komunikować się za pomocą gestów na długo zanim zacznie mówić jest od wieków wykorzystywany w rodzinach Głuchych. Dzieci Głuchych rodziców rozmawiają w swoim pierwszym języku - migowym  już  w 4 miesiącu życia.  Joseph Garcia - amerykański psycholog i tłumacz ASL - zafascynowany takimi możliwościami, jako pierwszy opracował i skomercjalizował metodę porozumiewania się ze słyszącymi niemowlętami za  pomocą znaków języka migowego. W Sign2Baby ważne jest  korzystanie ze znaków słownika migowego danej narodowości.  Metody opierające komunikację z niemowlęciem właśnie na znakach migowych mają dziś 35 lat. W Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie, Holandii języki migowe na dobre wkroczyły do domów, żłobków, przedszkoli oraz szkół.

Bobomigi

Polskie Sign2Baby choć ma zaledwie 10 lat,  dopracowało się swojej metodyki i długoterminowych badań naukowych. Bobomigi bazują na Polskim Języku Migowym - języku  społeczności Głuchych w Polsce - i uwzględniają specyfikę naszego języka.

Bobomiganie polega na stopniowym wprowadzaniu  znaków migowych, przy okazji wykonywania codziennych czynności:  podczas kąpieli, zabawy, karmienia. Podstawowa zasada brzmi: Kiedy migasz, mów! Znak migowy jest dołączonym ruchomym obrazkiem do wypowiadanych treści. Ta zasada pokazuje wyraźnie, iż bazą komunikacji pozostaje dźwięczna mowa.

Jak to działa? Dziecko początkowo obserwuje gest. Gdy zacznie wiązać go z sytuacją, reaguje. Początkowo jest to jedynie ożywienie lub uśmiech, z czasem dziecko umie gest powtórzyć i w końcu zamigać go samodzielnie we własnym komunikacie.

Wprowadzenie symboli najlepiej zacząć około 6. miesiąca życia niemowlęcia. Ważne jest , aby pokazywanie gestów było regularne, systematyczne i  konsekwentne. Wybrane znaki powinny się przewijać w ciągu dnia, ilustrując wykonywane czynności. Wiele zależy od odpowiedniego doboru znaków, wychwycenia pierwszych prób migania, indywidualnych predyspozycji i szeroko pojętych warunków. Stosując znaki konkretnego języka migowego, wykonujemy olbrzymi krok w przyswojeniu nadzwyczajnego języka wizualno-przestrzennego – języka migowego.

Trampolina rozwojowa

Półtoraroczne niemowlę może opanować od kilkudziesięciu do nawet 200 znaków. Są to zarówno nazwy przedmiotów (piłka, bańki, lampa, telefon) i czynności (skakać, jeść, latać, myć się), jak i stanów, uczuć i emocji (bać się, zimno mi, nudno, boleć, cieszyć się, kochać). Podstawowy słownik bobomigowy znajduje się na stronie www.migowy.pl lub www.klubkoko.pl. Najwięcej znaków dziecko jest w stanie przyswoić między 10. a 18. miesiącem  życia. Potem gesty stopniowo zanikają na rzecz torpedowo rozwijającej się mowy. Mowa wypiera znaki migowe, gdyż po pierwsze jest głównym kanałem komunikacyjnym, jest bardziej nośna i ekonomiczna.

Miganie nie tylko ułatwia komunikację z dzieckiem, ale także  korzystnie wpływa na ich rozwój intelektualny i emocjonalny. Rozwija  zdolności manualne, wyobraźnię (także przestrzenną), pamięć i  koncentrację. Dzięki wczesnej, wzmożonej komunikacji i treningowi językowemu, dzieci szybciej uczą się mówić,  łatwiej opanowują język ciała i w przyszłości potrafią  wyrażać swoje myśli i emocje.

Odpowiedzi na pytania zadane na początku tego tekstu, a tak często pojawiające się również na początku drogi do mowy, kryją się w naturalnym rozwoju: komunikacji twarzą w twarz, opowiadaniu świata, bliskości, mimice, wyrazie oczu i geście. Słowo podane dziecku  w dłoni ma swoją moc, gdyż jest bezpośrednie, ruchome, często ikoniczne i wyraziste.

Danuta Mikulska

(doktor nauk humanistycznych, językoznawca, autorka metody Bobomigi®, specjalista w dziedzinie języka migowego w sferze komunikacji  i edukacji, lektor Polskiego Języka Migowego)