Pokrzywa – chwast czy cenne ziele?

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) należy do rodziny pokrzywowatych. Jest rośliną trwałą. Rośnie na polach, miedzach, pod lasami, przy drogach leśnych, w sadach, wokół ogrodzeń, oraz wszędzie tam, gdzie trawa przez dłuższy czas jest nieskoszona.

Osiąga ponad metr wysokości, ma czworokanciastą łykowatą łodygę, ciemnozielone liście, zielone kwiaty i jest gęsto pokryta małymi parzącymi włoskami, które w zetknięciu ze skórą po prostu nas … parzą. Jest rośliną wiatropylną. Okres kwitnienia przypada od czerwca do października.

Przez większość osób uważana jest za chwast i koszona bądź wyrywana. Ale pomimo swojego nie najładniejszego wyglądu jest cenionym zielarskim surowcem.

Liście i korzenie pokrzywy są bogate w sole mineralne – między innymi w wapń, fosfor, magnez, żelazo, a także w karotenoidy (należą do naturalnych przeciwutleniaczy), flawonoidy (mają działanie rozkurczowe i moczopędne), kwasy organiczne (np. mrówkowy – częsty składnik preparatów grzybobójczych i zakwaszających), chlorofil, serotoninę (jej niski  poziom wywołuje spadek tętna i temperatury ciała), histaminę (pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego), oraz witaminy: A, C, B2, K i  garbniki.
Wyciągi z liści pokrzyw działają moczopędnie (zwiększone wydalanie chlorków i mocznika), przeciwbiegunkowo, ściągająco, wzmacniająco, oraz hamują krwawienia. Obniżają też nieznacznie poziom cukru we krwi i stąd uchodzą za lek przeciwcukrzycowy. Tym bardziej, że pobudzają pracę trzustki, a szczególnie wytwarzanie enzymów trzustkowych. Działają na układ krwionośny powodując zwiększoną produkcję czerwonych krwinek, oraz hemoglobiny. Ponieważ są bogate w sole mineralne – wzbogacają nasz organizm w makro- i mikroelementy.
Napary z liści  i korzeni pokrzywy stosuje się w chorobach nerek, jako lek moczopędny, w zapaleniu dróg moczowych. Jako lek ściągający podaje się ten napar w przypadku biegunek, nieżytach jelit, w lekkich krwawieniach w przewodzie pokarmowym, w anemii, w zaburzeniach przemiany materii spowodowanych brakiem mikroelementów, a także w początkach cukrzycy.

W wielu krajach stosuje się tzw. „kuracje pokrzywowe” lub „kuracje wzmacniające” Polegają one na piciu wiosną, przez dwa tygodnie, po 1-2 łyżeczki soku z młodych pokrzyw dziennie. Taka kuracja oczyszcza organizm z nagromadzonych podczas zimy trucizn i toksyn.  

Oprócz właściwości leczniczych pokrzywa ma również szerokie zastosowanie z kosmetyce. Przede wszystkim wykorzystuje się ją, aby wzmocnić korzonki włosów, pozbyć się  łupieżu, oraz zlikwidować łojotok. Dzięki bogactwu mikroelementów działa również odżywczo na skórę.

Ogrodnicy – amatorzy wykorzystują młode liście pokrzywy do sporządzania wyciągu i gnojówki. Wyciągiem opryskuje się krzewy i drzewa w sadzie, aby zlikwidować takie szkodniki jak: mszyce, przędziorki i chowacze. Natomiast gnojówką polewa się glebę lub opryskuje rośliny, w celu uniknięcia chorób grzybowych i pojawienia się szkodników. Gnojówka również przyspiesza wzrost roślin.

Chlorofil ekstrahowany z liści pokrzyw jest stosowany jako barwnik w przemyśle spożywczym.

Płukanka do włosów – suszone liście pokrzywy (łyżka na szklankę), lub herbatę w saszetkach zalewamy wrzątkiem. Po wystudzeniu płuczemy umyte wcześniej włosy.
Sok (kuracja pokrzywowa) – młode pędy pokrzywy należy zmiksować, odcedzić i pić 1-2 łyżeczki dziennie przez dwa tygodnie.  
Kąpiel pokrzywowa - miazgę pokrzywową wkładamy do woreczka z gazy i umieszczamy pod strumieniem gorącej wody. Taka kąpiel łagodzi bóle reumatyczne i odżywia skórę.
Gnojówka - 1 kilogram świeżych pokrzyw wkładamy do naczynia (nie może być metalowe) i zalewamy 10 litrami zimnej wody, najlepiej deszczowej. Następnie przykrywamy gazą, siatką lub pokrywą z otworem. Okres fermentacji trwa w zależności od pogody około 2 do 4 tygodni (w wyższej temperaturze przebiega szybciej), a jego zakończenie można rozpoznać po klarowności preparatu, który przestaje się pienić. Rozcieńczamy i stosujemy w sadzie i ogrodzie.
Wyciąg - świeże lub suszone pokrzywy zalewamy zimną wodą i zostawiamy na około 12-24 godziny, aż do wytworzenia lekkiej pianki. Przecedzony stosujemy do opryskiwania roślin.




Źródła:
I. Gumowska "Ziółka i my"
http://www.kobieta.info.pl/zioolecznictwo/117-pokrzywa-dla-zdrowia-i-urody