Nieprawidłowości związane z przyswajaniem kwasu foliowego

O roli folianów w procesie kształtowania się układu nerwowego dziecka mówi się dużo, dzięki czemu świadomość przyszłych matek w tym obszarze jest coraz wyższa. Większość z nich stara się uzupełniać niedobory folianów w okresie planowania ciąży i na jej początku - zwracają uwagę na sposób odżywiania, wzbogacają swoją dietę o preparaty bogate w kwas foliowy. Tymczasem okazuje się, że nie każdy organizm ma zdolność prawidłowego przyswajania kwasu foliowego.

Nieprawidłowości związane z jego przyswajaniem nazywane są defektem enzymatycznym i występują u około 50% kobiet. Pomimo powszechnego występowania, defekt enzymatyczny jest trudny do zdiagnozowania, a badania są kosztowne i skomplikowane. Specjaliści zalecają więc profilaktyczną suplementację metafoliną – gotową do wykorzystania przez organizm, aktywną formę folianów.

Kwas foliowy jest substancją syntetyczną, a w naturze występuje pod postacią folianów. Dostarczone w pożywieniu foliany są przetwarzane w procesach metabolicznych do formy, która jest przyswajana przez nasz organizm - pod warunkiem, że nie mamy defektu enzymatycznego. Produkty żywnościowe, które zawierają foliany to m.in. szparagi, szpinak, brukselka, kalafior, bób, otręby pszenne. Należy zdawać sobie sprawę, że foliany są bardzo wrażliwe - m. in. na obróbkę termiczną. Stanowi to dodatkową trudność w osiągnięciu odpowiednio wysokiego poziomu kwasu foliowego w organizmie wyłącznie przez spożywanie produktów bogatych w foliany. "Produkty przechowywane przez dłuższy czas albo poddane obróbce termicznej tracą od 30 do 80% folianów. Dlatego też tak trudno jest utrzymać zbilansowaną dietę o wysokiej zawartości folianów" - twierdzi dr inż. Beata Bilska, specjalista z zakresu żywienia człowieka i dietetyki. Specjaliści zalecają zatem suplementację folianów w postaci tabletkowej.

Przyjmując suplementy diety, dostarczamy do organizmu kwas foliowy w formie syntetycznej, która następnie jest przetwarzana do biologicznie aktywnej formy folianu.

Dotychczas na rynku polskim dostępne były tylko suplementy diety z kwasem foliowym. Obecnie, dzięki wieloletnim staraniom naukowców, opracowana została metafolina, czyli już przetworzona, aktywna forma folianu. Metafolina jest substancją odżywczą gotową do bezpośredniego wykorzystania przez organizm i lepiej przyswajalną niż kwas foliowy. Dostarczając foliany właśnie pod postacią metafoliny, ułatwiamy organizmowi ich przyswajanie i nie musimy się martwić ewentualnym defektem enzymatycznym. Warto więc wybierać preparaty, które mają metafolinę w swoim składzie.

Niewystarczająca ilość folianów w organizmie kobiety ma związek z ryzykiem wystąpienia wady cewy nerwowej u dziecka, czego następstwem może być między innymi rozszczepienie kręgosłupa, przepuklina mózgu i rdzenia kręgowego oraz bezmózgowie.2 Ponieważ często kobieta dowiaduje się o tym, że będzie mamą zbyt późno, by na czas rozpocząć uzupełnianie niedoboru folianów w organizmie, ważne jest aby suplementację rozpocząć na długo przed podjęciem decyzji o zajściu w ciążę. "Profilaktyka jest niezbędna, gdyż większość ciąż jest nieplanowana - zwykle kobieta dowiaduje się o tym, że będzie mamą między 4 a 6 tygodniem, kiedy mózg i rdzeń kręgowy dziecka są już ukształtowane" - mówi prof. dr hab. Romuald Dębski z Kliniki Położnictwa i Ginekologii CMKP. "Wyeliminowanie ryzyka wystąpienia wad rozwojowych płodu powinno być zatem priorytetem dla każdej kobiety, która jest w wieku rozrodczym, a nie tylko w okresie planowania ciąży".

Przypisy:

1. Pietrzik K. Folic Acid versus 5-Mathyltetrahydrofolate (5-MTHF) for prevention of congenital malformations in the past and in the future. Expert Report, 2006

2. Daly 1995, ** Thamm 1999

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki prekoncepcyjnej, 2008