Niepokojące zmiany na skórze dziecka - przyczyny i leczenie

Obawy i niepewność mogą być związane z brakiem lub niedostateczną wiedzą na temat ich rodzaju, przyczyn i sposobów leczenia. Właściwa kuracja i zastosowanie odpowiednich dermokosmetyków pomoże odbudować i zregenerować skórę oraz uporać się dyskomfortem i bólem. W tym artykule przedstawimy najczęstsze przyczyny występowania wysypek oraz sprawdzone metody ich skutecznego zwalczania, które dadzą ulgę maluszkowi. Należy jednak pamiętać, że każdy niepokojący objaw należy skonsultować z lekarzem.

Wysypki skórne są jednymi z najczęstszych przyczyn zgłaszania się rodziców z dziećmi w wieku przedszkolnym do pediatry. Zmiany skórne występujące w chorobach zakaźnych mogą mieć różne “postacie” - od plamki bądź grudki, po pęcherzyk, krostkę, aż do niewielkiej ranki. Najczęstsze przyczyny infekcyjnych zmian skórnych to: ospa wietrzna, rumień nagły (popularna trzydniówka), rumień zakaźny czy choroba jamy ustnej, dłoni i stóp (błędnie nazywana bostonką).

Towarzysząca chorobom wysypka wynikać może z różnych mechanizmów, w zależności od czynnika wywołującego i rodzaju choroby. Poniżej przedstawione są najczęstsze przyczyny pojawiania się zmian na skórze u maluszka, które pomogą rozeznać się z jaką dolegliwością mamy do czynienia i wszcząć odpowiednie kroki zaradcze:

1. Jedną z częstszych przyczyn pojawienia się zmian skórnych są uszkodzenie bezpośrednie. Występuje ono kiedy patogeny, czyli ciała obce lub mikroorganizmy odpowiedzialne za choroby bezpośrednio naruszają komórki skóry dziecka, wywołując zmiany zapalne, pęcherze, owrzodzenia i miejscowe zmiany koloru skóry. Przykładem takiej choroby jest ospa wietrzna, w której wirus atakuje komórki skóry, powodując swędzące pęcherze i strupy.

2. Kolejną przyczyną wysypek jest reakcja autoimmunologiczna. W niektórych chorobach infekcyjnych, może dojść do zapalenia małych naczyń krwionośnych, w których mechanizmy naszego własnego układu odpornościowego powodują uszkodzenie skóry lub naczyń, traktując go tak jak ciało obce. 

3. Toksyny wydzielane przez patogeny - niektóre patogeny wydzielają toksyny, które powodują uszkodzenie skóry. Przykładem takiej choroby jest szkarlatyna, powodująca bardzo drobną, czerwoną wysypkę widoczną szczególnie w fałdach ciała. 

4. Zmniejszenie odporności – czynniki chorobotwórcze prowadzą do osłabienia układu odpornościowego, co zwiększa ryzyko wystąpienia infekcji skóry, takich jak grzybica lub opryszczka.

5. Wysypka wywołana działalnością pasożytów. Pasożyty takie jakie jak świerzb, roztocz, kleszcze, przenikają do skóry i powodują uszkodzenie skóry poprzez swoje ruchy i związane z nimi reakcje zapalne.

Wszystkie te mechanizmy mogą prowadzić do zmian skórnych, takich jak pęcherze, zmiany w pigmentacji, wypryski i owrzodzenia, które są charakterystyczne dla wielu chorób infekcyjnych. Prawidłowa pielęgnacja skóry dziecka może jednak złagodzić te objawy i tym samym zmniejszyć dyskomfort dziecka.
 
Oto kilka wskazówek dotyczących dbania o skórę w trakcie infekcji przebiegającej z częściowym zajęciem skóry.
 
Podczas infekcji dziecka nie należy kąpać, aby uniknąć nadmiernego wysuszania skóry. Należy jednak regularnie czyścić skórę dziecka. W przypadku młodszych dzieci zwłaszcza w okolicach skóry pod pieluszką. Można to zrobić za pomocą wody i łagodnego płynu do mycia dla niemowląt. Szczególnie ważne, zwłaszcza w przypadku skóry suchej i atopowej po chorobach infekcyjnych ze zmianami skórnymi jest nawilżanie. Można do tego celu użyć łagodnego kremu lub emolientu, który jest bezpieczny dla skóry dziecka. Należy pamiętać o ochronie przed słońcem nie tylko w sytuacji świeżo przebytej infekcji ze zmianami skórnymi, ale przez cały rok.

Odwodniona chorobą skóra, zwłaszcza jej naskórek wymaga specjalnej pielęgnacji aby odbudować uszkodzoną barierę naskórkową i jej funkcje. Najbardziej spełniają się w tej roli emolienty. Należą one do dermokosmetyków, które wykazują działanie natłuszczające (lipidy), nawilżające (humektanty) i ochronne. Ich specjalnie dobrany skład wspomaga oraz przyspiesza odnowę uszkodzonego naskórka, przywraca prawidłowe pH, hamuje nadmierną utratę wody, chroni  powierzchnię skóry przed inwazją organizmów chorobotwórczych (wirusy, bakterie, grzyby,) alergenów, czy zanieczyszczeń środowiska.
 
Należy jednak pamiętać, że stosowanie emolientów wskazane jest dopiero po przebytej chorobie i wyciszeniu zmian na skórze, po ustąpieniu zakaźności w celu przywrócenia i usprawnienia odbudowy warstwy wodno-lipidowej naskórka oraz ograniczenia TEWL i przywrócenia równowagi funkcjonalnej skórze. Lekarz zaleca, by w okresie ostrym, zakaźnym chorób nie aplikować emolientów na skórę, ponieważ kontakt bezpośredni z wykwitami sprzyja rozprzestrzenianiu się infekcji.
 
Każde dziecko jest inne i ma inną skórę, dlatego też nie zawsze to co jest dobre dla jednego dziecka będzie odpowiednie dla drugiego. Przy pielęgnacji skóry maluszka, należy stosować produkty, które są bezpieczne i odpowiednie dla jego wieku, a w przypadku wątpliwości, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

 dr Piotr Fuss, pediatra

*Materiał powstał we współpracy z dr Piotrem Fuss, pediatrą.