Jaka dieta i suplementacja podczas karmienia piersią? DIETETYK radzi

Karmienie piersią przyspiesza obkurczanie macicy, obniża ryzyko wystąpienia zmian nowotworowych (nowotwór sutka, endometrium, jajnika), a także chroni przed niedokrwistością z niedoboru żelaza. Dodatkowo umacnia więź między matką a dzieckiem i przeciwdziała wystąpieniu depresji poporodowej [1-3].

Mleko kobiece zapewnia niemowlęciu odpowiedni wzrost oraz rozwój. Jest niemalże idealnie zbilansowane i posiada optymalny skład zarówno odnosząc się do jakości, jak i ilości i proporcji makroskładników.

Odżywianie kobiety karmiącej powinno być oparte o zalecenia żywieniowe przedstawione w piramidzie żywieniowej Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ).

W okresie laktacji każda kobieta musi zadbać o swój organizm i żywienie, ponieważ jej nawyki żywieniowe mają wpływ na stan odżywienia dziecka. Zaobserwowano, że jeśli dieta mamy jest niedoborowa w niektóre mikroelementy, na przykład wapń, to mleko kobiece jest uboższe w ten składnik [4].

Jaka dieta i suplemetacja podczas karmienia piersią?

Podczas laktacji zapotrzebowanie organizmu kobiety na mikroelementy wzrasta. Szczególną uwagę należy zwrócić na podaż wapnia, jodu, kwasów omega-3, witaminy D3 i innych rozpuszczalnych w tłuszczach.

Głównym źródłem wapnia są produkty mleczne, orzechy, jaja, a także ciemnozielone warzywa i rośliny strączkowe, które dodatkowo są dobrym źródłem folianów. Warto zwrócić uwagę na to, że stężenie wapnia w mleku mamy zwiększa się w czasie pierwszego miesiąca po porodzie, a po czwartym miesiącu karmienia piersią stopniowo się zmniejsza. Wraz z karmieniem kobieta traci z mlekiem około 250 mg wapnia na dobę [4].

Niższe stężenie wapnia w mleku zaobserwowano też u kobiet, które miały niedobory witaminy D [4]. Moim zdaniem warto rozważyć suplementację obu składników podczas karmienia piersią, szczególnie u osób, które nie dostarczają jego odpowiedniej ilości z pożywieniem (np. osoby z nietolerancją laktozy, alergią na białko mleka krowiego). Najwyższą przyswajalność wapnia wykazuje chelat wapnia, wodorofosforan czy cytrynian. Dobrze sprawdzi się też mleczan.

Witamina D dla niemowlęcia jest ogromnym wsparciem. Pozytywnie wpływa na rozwój tkanki kostnej, zatem całego układu kostno-szkieletowego poprzez udział w absorpcji wapnia i fosforu. Jest to istotne szczególnie w momencie, kiedy szkielet bardzo intensywnie się rozwija. Dostarczana wraz z mlekiem matki zapewnia odpowiedni też rozwój układu immunologicznego [5,6]. Dzienna dawka zalecana u kobiet ciężarnych i karmiących wynosi 800-1000 IU na dobę.

Kolejnym ważnym mikroelementem jest jod. Jednak Stwierdzono, że niedobory jodu nie występują w okresie poporodowym, a zawartość jodu w mleku kobiecym jest wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania niemowląt [4]. Warto też zaznaczyć, że nadmiar jodu w diecie matki karmiącej może być równie niebezpieczny co jego niedobór i może doprowadzić do niedoczynności tarczycy u noworodka. Dlatego też ewentualna suplementacja jodem powinna się odbywać pod kontrolą lekarza. Jeśli u kobiety karmiącej stwierdzi się niedobory tego pierwiastka, zwykle stosuje się preparaty jodku potasu w dawce 150 mcg [4].

Czego nie może zabraknąć w diecie kobiety karmiącej?

Podstawą w diecie w okresie laktacji są kwasy tłuszczowe omega-3. Tłuszcz mleka kobiecego jest lepiej przyswajalny przez układ pokarmowy niemowlaka niż tłuszcz mleka krowiego [4]. Zgodnie ze stanowiskiem EFSA, czyli Europejskiej Agencji do spraw Bezpieczeństwa Żywności, spożywanie DHA przez matką wspiera rozwój mózgu i niemowląt karmionych piersią. Dodatkowo wykazuje się korzyści związane ze spożywaniem DHA przez kobiety karmiące – obniżenie ryzyka wystąpienia alergii i infekcji u niemowląt [4]. Potencjalnie można uzupełnić kwasy omega-3 z diety, ale w mojej opinii warto rozważyć suplementację. Przyjmowanie suplementów (szczególnie roślinnych) zmniejsza ryzyko zatrucia metalami ciężkimi, które mogą znaleźć się w mięsie ryb. W przypadku ograniczonej podaży DHA z żywności, zaleca się uwzględnienie suplementacji w dawce 400-600 mg DHA/dobę [4].

Szczególną uwagę na powyższe składniki powinny zwrócić kobiety na diecie wegetariańskiej. Liczne badania wykazały, że dieta wegetariańska jest uboga w witaminę B12, witaminę D, wapń, białko i jod [11,12]

Poza poszczególnymi mikroelementami istotna jest też ilość spożywanego pożywienia. Udział energii w diecie matki karmiącej powinien wzrosnąć o około 500 kcal na dobę w czasie pierwszych sześciu miesięcy laktacji i o około 400 kcal na dobę w kolejnym półroczu.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wyłączne karmienie piersią, jako optymalny i wzorcowy sposób żywienia niemowląt, powinno trwać do ukończenia 6 miesiąca życia dziecka. Zaleca się jego kontynuację w kolejnych miesiącach, ale przy jednoczesnym podawaniu pokarmów uzupełniających [9,10].

Autor artykułu: Iwona Pasieczna, dietetyk kliniczny i trenerka personalna.

Swoją wiedzę opiera na nauce i doświadczeniu, a do podopiecznych podchodzi całościowo - skupiając się nie tylko na zdrowym żywieniu, ale też na innych elementach dnia codziennego wpływających na stan zdrowia.

Piśmiennictwo:
1.    Lawrence R.A, Lawrence R.M.: Breastfeeding: A Guide for the Medical Profession. Wyd. 5, Mosby, St. Louis 1999: 723-736
2.    Bartels A., Zeki S.: The neural correlates of maternal and romantic love. Neuroimage 2004; 21: 1155-1166.
3.    Febo M., Numan M., Ferris C.F.: Functional magnetic resonance imaging shows oxytocin activates brain regions associated with mother-pup bonding during suckling. J. Neurosci. 2005; 25: 11637-11644.
4.    Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji”. Standardy Medyczne /Pediatria 2013;10:265-79
5.    Grygiel-Górniak B., Puszczewicz M. Witamina D – nowe spojrzenie w medycynie i reumatologii. Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 359-368.
6.    Niedobór witaminy D w diecie niemowląt i małych dzieci w Polsce. http://www.standardy.pl/newsy/id/140 Data dostępu: 9.09.2020.
7.    Jarosz M (red). Normy Żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, IŻŻ, 2012
8.    Reader D, Franz MJ. Lactation, Diabetes, and Nutrition Recommendations, Current Diabetes Reports, 2004;4:370-376
9.    Kramer MS, Kakuma R. The optimal duration of exclusive breastfeeding: a systematic review (WHO/NHD/01.08). Geneva, Switzerland, Department of Nutrition for Health and Development and Department of Child and Adolescent Health and Development, World Health Organization, 2007
10.    National Health and Medical Research Council, 2011, Infant feeding guidelines for health workers Canberra: Commonwealth of Australia
11.    American Dietetic Association and Dieticians of Canada. Position of the American Dietetic Association and Dietitians of Canada: Vegetarian diets. J Am Diet Assoc 2003;103:748-56 105
12.    Moran VH, Lowen N, Crossland N i wsp. Nutritional requirements during lactation. Towards European alignment of reference values: the EURRECA, Maternal and Child Nutrition 2010;6:39-54