Jak rozmawiać z dziećmi o patriotyzmie? – inspirujemy w Muzeum Warszawy

Czy patriotyzm to bohaterstwo w walce i gotowość śmierci za ojczyznę? A może wrażliwość społeczna, działalność na rzecz wspólnoty, poczucie przynależności? Niektórzy za patriotyczne uważają skrupulatne płacenie podatków i dbanie o środowisko. Inni organizują huczne marsze.

Na zajęciach w Muzeum Warszawy o patriotyzmie porozmawiamy w kontekście odbudowy Starówki. Historie i dzieło budowniczych Warszawy posłużą nam za przykład takiej postawy. Będą też punktem wyjścia do rozważań, czym patriotyzm jest dla każdego z nas i czy jest nam dzisiaj potrzebny.

Projekt „Patriotyzm – wspólna sprawa” to oferta lekcji i spacerów muzealnych skoncentrowanych na wątku odbudowy Starówki i ludzi, którzy przy niej pracowali. Cel był wspaniały – podnieść z ruin zniszczone miasto, odbudować swoje miejsce na ziemi. Spontaniczny entuzjazm szedł w parze z potrzebą pokoju, niezłomnością, a także z polityką i zainteresowaniem władz, by odbudowę Warszawy wykorzystać ideologicznie. Mimo wielu różnic ludzie potrafili wspólnie działać dla wyższego celu. Podczas zajęć posłuchamy świadków i uczestników tamtych wydarzeń i spróbujemy zinterpretować ich relacje. Czy możemy ich nazwać patriotami? Czy oni sami tak się postrzegali, kiedy mozolnie przywracali życie zburzonej Warszawie? Czy ich postawy i sposób myślenia są wciąż aktualne? Nie bez przyczyny przywołujemy wspomnienia świadków i uczestników odbudowy Warszawy oraz zwracamy uwagę na dokonania i przywiązanie do miasta, gdy uważnie przyglądamy się ich dziełu – zrekonstruowanej Starówce. Wszak opowiadają nam oni historię ludzkiej solidarności i współdziałania na przekór śmierci, zniszczeniu, trudnym czasom. W kontekście wojny w Ukrainie czy kryzysu na naszej wschodniej granicy historia losów Warszawy wydaje się niezwykle aktualna, a pytania o rozumienie patriotyzmu zasadne.

Fot. Tomasz Kaczor dla Muzeum Warszawy

Porozmawiamy o sprawach, które dotykają każdego – o współpracy, uczuciach, o tolerancji i uwzględnianiu punktu widzenia innych. Postaramy się odrzucić schematy i stereotypy. Uruchomimy naszą wrażliwość i uważność, aby mówić o patriotyzmie w sposób prosty, bez niepotrzebnego patosu. Wydaje się, że dziś temat patriotyzmu nieco skostniał – przejawia się w zbiorowej pamięci o powstaniu warszawskim, powstaniu w getcie warszawskim, powstaniach narodowych i bitwie warszawskiej. A jednak wiele dzieci wciąż bez zrozumienia i refleksji śpiewa: „Warszawskie dzieci pójdziemy w bój, za każdy kamień twój oddamy życie swe …”. Coroczne wydarzenia z 1 sierpnia i 11 listopada pokazują nam, jak różnie bywa rozumiane słowo „patriotyzm” – często zniekształcone lub spłycone.Lekcje w Muzeum Warszawy skłonią młodych ludzi do refleksji na ten temat. Dotkną również kwestii pamięci i polityki historycznej. Szczególnie zależy nam jednak na poruszeniu osobistych strun wrażliwości i odwagi, sprowokowaniu do samodzielnego myślenia i kształtowaniu świadomych postaw obywatelskich.

Na zajęcia zapraszamy szkoły z całej Polski. Przygotowaliśmy lekcje na różnym poziomie wiekowym, dostosowane do potrzeb i percepcji uczestników. Zostały one dofinansowane przez Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra” 2022 i są dostępne za darmo. Odbywają się w oddziale Muzeum Warszawy: Centrum Interpretacji Zabytku. Więcej informacji, rezerwcje i zapisy na stronie Muzeum Warszawy: https://muzeumwarszawy.pl/patriotyzm-wspolna-sprawa/