Jak prowadzić budżet domowy z dziećmi?

Takie podejście skutkuje nieomawianiem tej tematyki na forum rodziny, co w konsekwencji prowadzi do tego, że dzieci nie posiadają żadnej wiedzy na ten temat. Tymczasem włączenie dzieci w proces planowania rodzinnego budżetu może przynieść bardzo dużo obopólnych korzyści.

Dlaczego warto nauczyć najmłodszych zarządzania pieniędzmi? Co to są nawyki finansowe? Czy wspólne planowanie budżetu rodziny daje dziecku coś jeszcze, prócz wiedzy o rodzinnych finansach? Co to jest odpowiedzialność finansowa i co ona daje dziecku?  

Odpowiedzi na powyższe pytania trochę przybliżą tę, jakże ważną dla rodziny tematykę.

Od czego zacząć wspólne planowanie budżetu rodziny?

Przedsięwzięcie dotyczące wspólnego planowania budżetu rodzinnego najlepiej zacząć od wspólnej rozmowy na ten temat z wszystkimi członkami rodziny. Rozmowa taka może być sporym wyzwaniem, ale mimo wszystko nie powinno się z niej rezygnować. Aby ją ułatwić, warto jest zastosować kilka sprawdzonych strategii, które mogą sprawić, że temat pieniędzy przestanie być kłopotliwy i stanie się bardziej zrozumiały i interesujący dla najmłodszych.

Jak zawsze w życiu zaczynamy więc od podstaw, czyli jak wprowadzać dziecko (dzieci) w świat finansów

Na początku warto jest zapoznać dzieci z prostymi pojęciami. Co to są i do czego służą pieniądze? Czym jest budżet i dlaczego ma znaczenie w codziennym życiu? Dlaczego oszczędzanie jest środkiem do realizowania wymarzonych celów?

Warto jest nieraz rozważyć wykorzystanie gier lub zabaw jako narzędzi do nauki. Można na przykład zorganizować symulację zakupów, w której dzieci będą mogły w praktyce zastosować wiedzę o budżetowaniu. Takie podejście pomoże im znacznie lepiej zrozumieć realną wartość poszczególnych wydatków.

Przejrzystość w przekazywaniu informacji jest tu kluczem do sukcesu! Nie ma co się obawiać, że dzielenie się z dziećmi informacjami o rodzinnych wydatkach jest nie w porządku albo, że jest całkowicie zbędne, bo przecież nie do dzieci należą w tym zakresie decyzje. Każdy sposób ułatwienia tego przekazu jest dobry!

Co może pomóc?

Pomóc na przykład może stworzenie prostej tabeli wizualizującej strukturę domowych finansów: Tabelka ta powinna być jak najprostsza, więc najbardziej sensowną propozycją w tym zakresie jest dwukolumnowa tabelka, w której po lewej stronie umieszcza się rodzaj wydatku, a po prawej stronie kwotę, czyli wielkość wydatku.

Bardzo potrzebna jest też rozmowa z dzieckiem (dziećmi) o wartościach wydatków rodzinnych. Można też zastanowić się wspólnie, jakie zmiany są możliwe do wprowadzenia, aby zarządzanie rodzinnymi finansami było lepsze. Tego typu dyskusje bardzo pomagają w kształceniu nawyku odpowiedzialności oraz kreatywności w zarządzaniu pieniędzmi.

Trzeba koniecznie ustalić cele finansowe!

Warto jest wprowadzić element rywalizacji lub współpracy, aby powstał „mechanizm” motywowania do oszczędzania w celu osiągnięcia wspólnych celów. Celem takim może być jakaś  nowa gra, tablet czy atrakcyjna wycieczka całej rodziny.

Jak ustalać cele? Bardzo prosto, oto przykład:

• Gromadzenie kwoty na wymarzone słodycze - cel krótkoterminowy;
• Kupno nowej gry planszowej  - cel średnioterminowy;
• Oszczędzanie na wakacje w górach - cel długoterminowy.

Przy wykorzystaniu przedstawionego podejścia, rozmowa o budżecie z dzieckiem (dziećmi) stanie się nie tylko bardziej zrozumiała, ale także przyjemniejsza i bardziej inspirująca. To jest wyśmienite przygotowanie do przyszłych wyzwań związanych z zarządzaniem własnymi finansami.

Które pojęcia ze świata finansów koniecznie trzeba dziecku wyjaśnić?

Wprowadzenie dziecka (dzieci) do świata finansów warto rozpocząć od wyjaśnienia kluczowych pojęć, pomagających zrozumieć, na czym polega budżetowanie oraz zarządzanie pieniędzmi. Jakie to są terminy? Oto kilka propozycji takich pojęć:

• Pieniądze, czyli środek wymiany, który pozwala kupować różne towary i usługi. Istnieją różne formy pieniędzy: banknoty, monety, karty bankowe do płatności elektronicznych;
• Budżet rodziny, to plan finansowy, pokazujący wszystkie rodzinne przychody i wydatki. Budżet rodziny można przedstawić jako wykres lub tabelę, co bardzo ułatwia wyobrażenie sobie jego znaczenia;
• Oszczędności, rozumiane jako niewydana część pieniędzy, którą odkłada się na przyszłość lub na specjalne cele. Dobrze jest zachęcać dziecko (dzieci) do odkładania nawet małych kwot na jakieś drobne potrzeby np. (mała zabawka, smakołyk), czy też na jakąś wycieczkę;
• Wydatki, czyli wszystkie zakupy, które są na bieżąco czynione. Dziecko powinno rozróżniać wydatki konieczne i wydatki, które są tylko i wyłącznie realizacją zachcianek;
• Dochód, rozumiany jako pieniądze zarabiane. Dziecku (dzieciom) powinno się wytłumaczyć, czego skutkiem jest dochód (praca, inwestycje);
• Możliwości ograniczeń budżetowych, czyli wyjaśnienie, jakie wydatki budżetowe muszą być ponoszone z zaznaczeniem podziału na wydatki stałe (czynsz, media, paliwo) i wydatki zmienne (jedzenie, rozrywka, zakupy ubrań, czy wyposażenie mieszkania);
• Inwestycje i ich znaczenie w przyszłości – wprowadzenie do tematyki akcji, obligacji czy też lokat bankowych. Dzięki prostym analogiom, jak np. sadzenie nasion, które później przynoszą bogate zbiory, dziecko łatwiej może zrozumieć, na czym polega inwestowanie;
• Kredyty oraz długi, czyli zagrożenia związane z nieprzemyślanym podejmowaniem decyzji o wzięciu kredytu, czy też zaciągnięciu jakichkolwiek innych długów. Pożyczanie pieniędzy musi być przemyślane i dziecko absolutnie powinno o tym wiedzieć! Trzeba dziecku koniecznie pokazać, jak odsetki mogą wpłynąć na całkowity koszt kredytu.

Co daje wspólne planowanie budżetu?

Należy podkreślić, że wspólne z dziećmi planowanie budżetu nie jest tylko jakąś formą praktycznej strony zarządzania finansami. Powinno się go traktować jako w pełni wartościową edukację młodego pokolenia, dotyczącą odpowiedzialności za wydatki i rozumienia wartości pieniądza.

Dlaczego powinno się angażować dzieci w sprawy dotyczące rodzinnego budżetu? Z kilku bardzo istotnych powodów, a mianowicie:

• Rozwój umiejętności finansowych, co ma kluczowe znaczenie w późniejszym, już dorosłym życiu;
• Wspólna odpowiedzialność, pozytywnie wpływająca na dziecięce poczucie przynależności do rodziny i zaangażowanie w jej sprawy;
• Rodzinna komunikacja, gdyż wspólna praca nad budżetem jest przepustką do rozmów o finansach, pragnieniach i potrzebach młodego człowieka, co znacząco zacieśnia wewnątrzrodzinne relacje;
• Nauka rozwiązywania problemów w przypadku pojawienia się trudności, wymagających kreatywnego myślenia i współpracy w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań.

Zaangażowanie dzieci w ten proces pozwala im nie tylko nauczyć się zarządzania finansami, ale również rozwijać umiejętności negocjacyjne i współpracy. To ważne kompetencje, które przydadzą im się w przyszłości, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym.

Jak wspólnie ustalać rodzinne cele finansowe?

Ustalenie rodzinnych celów finansowych jest ważnym procesem, w który warto jest zaangażować dziecko (dzieci). Nauka odpowiedzialności finansowej oraz sposobów podejmowania w tym zakresie decyzji nie tylko zbliża do siebie członków rodziny, bo ułatwia także prawidłowe zrozumienie wartości pieniędzy i ich znaczenia.

Oto kilka kroków, które pomogą w ustaleniu celów:

• Wspólne rozmowy na specjalnie organizowanych spotkaniach rodziny, na których każdy może powiedzieć swoje zdanie, wyrazić swoje pomysły i marzenia. Warto jest na nich porozmawiać o celach, jakie chce się osiągnąć
• Określenie priorytetów już po zebraniu wszystkich pomysłów, poprzez stworzenie listy celów i wspólnym zdecydowaniem, które z tych celów są najważniejsze. Cele te można też posegregować według terminów realizacji;
• Ustalanie budżetu po wybraniu celów i czasu ich realizacji;
• Motywacja i nagrody.

Ustalanie celów finansowych razem z dzieckiem (dziećmi) jest doskonałą okazją do nauki. Nie tylko uczy ich planowania, ale również odpowiedzialności i cierpliwości. Zaangażowanie całej rodziny w ten proces wspiera rozwój istotnych w późniejszym, już dorosłym życiu umiejętności,

Praktyczne narzędzia do zarządzania budżetem rodzinnym

Planowanie budżetu rodziny z dziećmi jest świetną okazją do nauki o finansach oraz odpowiedzialności. Warto jest wykorzystywać do tego dostępne narzędzia, które ułatwiają ten proces. Oto kilka propozycji:

• Aplikacje mobilna YNAB (You Need A Budget) do nauki o wydatkach i oszczędzaniu;
• Aplikacja mobilna Mint do śledzenia wydatków i tworzenia budżetów;
• GoodBudget czyli wirtualna koperta, ucząca dzieci zarządzania pieniędzmi;
• Arkusz kalkulacyjny, który umożliwia tworzenie wspólnego arkusza, na którym rodzina może śledzić wydatki. Dzięki arkuszowi można na bieżąco dodawać wydatki oraz wprowadzać bieżące oszczędności;
• Warsztaty i gry edukacyjne np. „Symulator finansowy dla dzieci”

Pamiętaj!

Warto jest  rozmawiać z dziećmi o codziennych wyborach i decyzjach finansowych. Trzeba zachęcać je do zadawania pytań. Ułatwia im to zrozumienie, jak działają pieniądze i jakie konsekwencje finansowe niosą za sobą różne decyzje, podejmowane w tym zakresie. Im więcej dziecko wie na ten temat, tym lepsze będzie podejmować decyzje w przyszłości!

Jak nauczyć dzieci wartości pieniędzy?

Najlepszą nauką wartości pieniędzy są codzienne sytuacje. Dzięki praktycznym doświadczeniom dzieci mają szansę zrozumieć, jakie znaczenie ma mądre i wyważone zarządzanie budżetem.

Jak to zrobić? Oto kilka pomysłów:

• Zakupy spożywcze – wspólne z dziećmi planowanie i robienie zakupów, porównywanie ceny produktów, nauka dokonywania wyborów;
• Wspólna zabawa w sklep – kupowanie/sprzedawanie różnych „towarów” i „produktów, nauka jak się ustala ceny i jak się je negocjuje;
• Ustalanie budżetu na wycieczkę, czy też inne atrakcje powinno być wspólne. Trzeba omawiać z dziećmi, jakie wydatki są konieczne, a jakie można ograniczyć, czy też pominąć;
• Wspólne oszczędzanie na wspólnie ustalone cele – dobrze jest uczyć dziecko (dzieci), że oszczędzanie jest procesem, wymagającym czasu i cierpliwości.

Oswajanie dzieci z rodzinnymi finansami jest procesem, który nie dość pouczające to może być dodatkowo zabawne. Dzięki codziennym sytuacjom i praktycznym zadaniom, dzieci nie tylko uczą się wartości pieniądza, ale rozwijają również umiejętności planowania i podejmowania decyzji finansowych w przyszłości.

Czas na przykłady zabaw o finansach:

• Finansowe bingo – z kartami bingo z różnymi kategoriami wydatków, takimi jak żywność, zabawki, ubrania czy rozrywka. Podczas gry, dzieci mogą uczyć się, jak różne wydatki wpływają na ogólny budżet rodziny;
• Sklep w domu, czyli zabawa w kupowanie/ sprzedawanie;
• Gra w inwestowanie – można ją stworzyć samemu, albo wykorzystać wiele dostępnych w handlu gier, będących wersjami popularnej gry „Monopol”;
• Zabawa w przysłowia o finansach

Pamiętaj!

Wspólne ustalanie z dzieckiem (dziećmi) budżetu nie powinno być nudnym obowiązkiem. To powinna być wspólna, miła i atrakcyjna zabawa. Takie podejście z pewnością wzbogaca wewnątrzrodzinne relacje i czyni z nauki finansów przyjemną przygodę!

Co dzieci mogą wynieść z nauki budżetowania

Budżetowanie nie jest tylko narzędziem dla dorosłych. To również jest cenna umiejętność, którą dzieci mogą przyswajać już od najmłodszych lat. Wspólne planowanie rodzinnego budżetu jest bowiem doskonałą okazją, by nauczyć dzieci podstawowych zasad gospodarowania pieniędzmi. W obliczu rosnących kosztów życia i dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości ekonomicznej umiejętność zarządzania budżetem staje się niezbędna nie tylko dla dorosłych, ale również dla dzieci. Z tego powodu warto  jest inwestować w rozwijanie tego typu umiejętności od najmłodszych lat życia dzieci, by przyszłe pokolenia były lepiej przygotowane do podejmowania świadomych decyzji finansowych.