Dysfagia - przyczyny i objawy

Co to jest dysfagia?

Dysfagia to inaczej zaburzenia połykania, czyli stan, w którym pokarm nie może swobodnie przemieszczać się przez gardło i przełyk do żołądka. Dysfagię zalicza się do chorób przełyku. Zazwyczaj jest to dolegliwość współistniejąca z inną chorobą lub jest efektem mechanicznego uszkodzenia gardła i krtani.

Dysfagia górna (ustno-gardłowa)

O dysfagii górnej mówimy wtedy, gdy zachodzą problemy z przemieszczeniem się pokarmu z jamy ustnej do gardła, czyli dosłownie z przełknięciem. Dysfagii górnej towarzyszy wyciek śliny z jamy ustnej, czasem też wypadanie większych kawałków pokarmu. Może też dochodzić do zalegania śliny i jedzenia w ustach. Dysfagia górna może być spowodowana chorobami ośrodkowego układu nerwowego: guzami mózgu, udarami, niedokrwieniem i stwardnieniem rozsianym. Jej przyczyn można upatrywać także w guzach krtani, przeroście tarczycy, chorobach związanych z niedowładem mięśni twarzy i cukrzycy.

Dysfagia dolna (przełykowa)

O ile przemieszczanie pokarmu z jamy ustnej do gardła odbywa się w sposób świadomy i człowiek ma na to pewien wpływ, to dalsze przesuwanie pokarmu w stronę żołądka zachodzi całkowicie niezależnie od woli i świadomości. Jeśli dojdzie do zatrzymania pokarmu w przełyku, zjawisku temu na pewno będzie towarzyszył ból i pieczenie za mostkiem.

Dysfagia dolna w większości przypadków spowodowana jest przeszkodą mechaniczną. Może nią być rozrastający się nowotwór przełyku, ucisk na przełyk, poparzenia (także chemiczne) lub ciało obce. Osobom starszym dość często zdarza się przypadkowo połknąć fragment protezy. Na ogół w takim przypadku chory potrafi sam trafnie zdiagnozować źródło trudności. Ważne, by o swoich podejrzeniach jak najszybciej powiadomił lekarza.

Zdarza się też, że przyczyną dysfagii przełykowej są powikłania związane z przyjmowaniem leków, szczególnie niektórych antybiotyków.

Dysfagia wieku dziecięcego

U dzieci dysfagia jest na ogół wadą wrodzoną związaną z nieprawidłową budową anatomiczna przełyku, gardła i krtani. Może być skutkiem pojawienia się przetoki tchawiczno-przełykowej. Pojawia się bardzo często u dzieci, u których zaobserwowano problemy neurologiczne, szczególnie u niemowląt urodzonych z dziecięcym porażeniem mózgowym.

Pierwsze objawy dysfagii

Czkawka – regularnie pojawiająca się przy posiłkach, uporczywa i trudna do usunięcia może być pierwszym objawem raka przełyku lub żołądka. Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że chodzi o czkawkę pojawiającą się kilka do kilkunastu razy dziennie. Pojedyncza czkawka niezmiernie rzadko jest objawem nowotworu.

Zgaga – czyli cofanie się treści żołądka do przełyku i towarzyszące temu zjawisku palenie w przełyku i gardle jest typowym objawem refluksu żołądkowo-przełykowego, który nie musi, ale może doprowadzić do dysfagii. Świszczący oddech towarzyszący zgadze może być przesłanką do badań w kierunku guzów nowotworowych śródpiersia lub oskrzeli.

Chrypa – najczęściej jest objawem infekcji dolnych dróg oddechowych, ale może też być pierwszym objawem choroby nowotworowej przełyku, gardła lub krtani.

Kaszel – towarzyszący chorobie refluksowej i cofaniu się treści żołądka może być pierwszym sygnałem o nadchodzącej dysfagii. Może to świadczyć też o zaburzeniach czynności skurczowej przełyku.

Ból przy przełykaniu – najczęściej towarzyszy anginie bądź zapaleniu gardła, ale może być też efektem długotrwałego przyjmowania leków, naświetlania lub nowotworu zlokalizowanego w obrębie gardła i przełyku.

Najczęstsze objawy towarzyszące dysfagii w jej późniejszym stadium to:

- ślinotok

- spadek wagi ciała

- spadek apetytu

- trudności z przełykaniem

- wydłużony czas posiłków

- zachłystywanie się, odbijanie

- ból za mostkiem

Leczenie dysfagii

Leczenie dysfagii polega głównie na zlokalizowaniu i usunięciu przyczyn trudności w przełykaniu. Ponieważ dysfagia może mieć różnorakie podłoże, znalezienie źródła choroby może nie być proste. Specjalistyczne badania umożliwiają prześledzenie pracy przełyku na całej jego długości i dokładne określenie miejsca, w którym pojawia się problem.

Dysfagia może mieć także podłoże psychiczne. Towarzyszy depresji i stanom lękowym. W takim wypadku niezbędna będzie konsultacja psychiatryczna. Jednak zanim to nastąpi, należy wykluczyć wszystkie inne możliwości powstania choroby.