Dlaczego nie można popijać leków sokiem grejpfrutowym?

Jak działa sok grejpfrutowy?

Ten poniekąd smaczny i powszechnie lubiany owoc południowy, zyskał złą sławę z uwagi na reagowanie z zażywanymi lekami. Sok z grejpfrutów zawiera furanokumaryny, czyli w związki blokujące w wątrobie i jelitach działanie enzymu CYP3A4. Enzym ten jest odpowiedzialny za rozkład wielu leków, co w konsekwencji prowadzi do znacznego nieraz zwiększenia poziomu stężenia leku we krwi. Skutkiem tego może być w krańcowych przypadkach zatrucie lub nasilenie działań niepożądanych, z uszkodzeniem wątroby i ostrymi zaburzeniami rytmu serca włącznie. Zablokowanie metabolizmu leku powoduje nawet kilkukrotny wzrost jego stężenia we krwi, co znacznie zwiększa ryzyko działań toksycznych związanych z przekroczeniem dopuszczalnej dawki leku.

Wzrost stężenia leku we krwi w wyniku połączenia zażywanego leku z sokiem grejpfrutowym może być niebezpieczny, szczególnie w przypadku leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego krwi (np. felodypina, nitrendypina)., leków regulujących zaburzenia rytmu serca (np. metoprolol, amiodaron, propafenon), czy też w przypadku statyn, czyli leków obniżających poziom cholesterolu we krwi (np. simwastatyna, lowastatyna).

Podobnie rzecz się ma z lekami:

• immunosupresyjnymi, takimi jak np.  cyklosporyna;
• przeciwhistaminowymi (przeciwalergicznymi);
• psychotropowymi.

Ogólne zasady przy zażywaniu leków:

Przy okazji dobrze jest przypomnieć kilka podstawowych zasad dotyczących zażywania leków. Niektóre z nich są oczywiste, inne już mniej.

Co można zażywać razem, a co koniecznie trzeba rozdzielić? Jakich połączeń unikać i dlaczego? Czy lek zażywać przed, czy też po posiłku? Czym najlepiej jest popijać tabletki?

• Leki zawsze trzeba zażywać zgodnie z zaleceniami lekarza;
• Ulotki dołączone do leków są po to, by je czytać. Jeśli czegoś się nie rozumie, lekarz lub farmaceuta są od tego, by je wyjaśnić;
• Leki należy popijać wystarczającą ilością wody (ok. 1 szklanka), o ile lekarz nie zalecił inaczej;
• Czasem zalecenia mówią, że lek należy przyjąć bez posiłku lub że składnik posiłku może zaburzać działanie leku, co oznacza, że najlepiej go zażyć na godzinę przed posiłkiem lub 2 godziny po nim;
• Nie należy zażywać preparatów witaminowo-mineralnych razem z lekami, ponieważ mogą one zaburzać ich wchłanianie;
• Jeśli zażywa się preparaty zawierające składniki roślinne (suplementy diety), należy o tym poinformować lekarza, gdyż składniki roślinne zawarte w takich preparatach mogą mieć wpływ na działanie leków;
• Nigdy nie zażywa się jakichkolwiek leków razem z napojami alkoholowymi;
• Leków przeciwbólowych nie powinno zażywać się bezpośrednio przed jedzeniem, gdyż może nastąpić podrażnienie śluzówki żołądka, co sprzyja chorobie wrzodowej;

Uwaga!

Pomiędzy składnikami żywności a niektórymi składnikami leków może dochodzić do szkodliwych interakcji, które mogą spowodować zmniejszenie skuteczności leczenia lub wzrost ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. 

Jakich połączeń unikać?

Zażywając leki przepisane przez lekarza, należy unikać spożywania określonych posiłków.

• Płatki zbożowe, chleb pełnoziarnisty, kasze i inne produkty bogate w błonnik nie powinno się łączyć z lekami przeciwbólowymi, przeciwgorączkowymi, antydepresyjnymi i nasercowymi;
• Kawa, herbata, cola (ze względu na zawartość kofeiny) z lekami przeciwbólowymi, lekami stosowanymi przy astmie oskrzelowej oraz z preparatami żelaza, potasu, wapnia i magnezu;
• Nabiał (z uwagi na zawartość wapnia) z antybiotykami oraz z lekami stosowanymi przy schorzeniach kości.

Jak więc jest z tymi grejpfrutami?

Grejpfrut i sok grejpfrutowy zawiera kwas cytrynowy i flawonidy. Istnieją leki wchodzące w interakcję z tymi związkami. Do takich leków należą antybiotyki, leki przeciwuczuleniowe, środki obniżające cholesterol i leki obniżające ciśnienie krwi.

Do możliwych niepożądanych interakcji należy zmniejszenie wchłaniania leku z przewodu pokarmowego (antybiotyki), wzrost stężenia leków we krwi (leki przeciwuczuleniowe, obniżające cholesterol), lub w przypadku leków obniżających ciśnienie krwi spowodowanie silniejszego działania, a w konsekwencji bólu głowy, przyśpieszenia pracy serca, ekstremalnego spadku ciśnienia (!).

Grejpfrut (zarówno w postaci soku, jak i świeży owoc) zwiększa tempo wchłaniania leku do krwi, przez co jedna tabletka może działać nawet jak 5 do 10 tabletek. Sok grejpfrutowy spowalnia metabolizm wielu farmaceutyków, co może doprowadzić do groźnego wzrostu ich poziomu w organizmie chorego. Skutkiem tego rodzaju niekorzystnych interakcji mogą być:

• krwawienia z żołądka;
• zaburzenia rytmu serca;
• zakłócenia (czasem ostre) oddechowe;
• uszkodzenie nerek.

Notowane są przypadki nagłych zgonów z powodu interakcji między zażywanymi lekami a spożywaniem soku z grejpfrutów.

Uwaga!

Jedynym sposobem przeciwdziałania możliwości szkodliwych skutków interakcji z zażywanymi lekami jest zachowanie 4 - godzinnej (!) przerwy między zażyciem leku a spożyciem grejpfruta lub wypiciem soku grejpfrutowego.