Dieta w PCOS (zespole policystycznych jajników): co jeść, jak ją bilansować, a czego unikać?

Przyczyny PCOS nie są do końca poznane, jednak ogromny wpływ na występowanie tego zaburzenia ma nadmierna masa ciała oraz insulinooporność. Do objawów choroby zalicza się również występowanie nadmiernego owłosienia (hirsutyzm), zaburzenia gospodarki lipidowej, cukrzycę typu II czy trądzik.

Zespół policystycznych jajników rozpoznaje się na podstawie występowania dwóch z trzech kryteriów diagnostycznych:

• rzadkie owulacje lub ich brak,
• androgenizm (nadmiar hormonów męskich) potwierdzony badaniami laboratoryjnymi,
• cechy policystycznych jajników ujawnione w badaniu USG.

Leczenie PCOS przede wszystkim powinno być kontrolowane przez ginekologa, który dopasuje odpowiednią dawkę leku wpływającego na zmniejszenie stężenia hormonów androgenowych. Istotnym dopełnieniem leczenia farmakologicznego jest pełnowartościowa dieta w PCOS oraz suplementacja ukierunkowana na zmniejszenie objawów choroby oraz zapobieganiu jej niekorzystnych powikłań. Dietoterpia powinna skupiać się na kontrolowaniu masy ciała, profilu lipidowego oraz gospodarki węglowodanowej.

Jak powinna wyglądać dobra dieta kobiety z PCOS?

Dieta kobiety zmagającej się z PCOS powinna być dopasowana kalorycznie, tak aby zapobiegać pojawieniu się nadprogramowych kilogramów lub przy występowaniu otyłości zredukować masę ciała. Z uwagi na współistnienie insulinooporności i zwiększonego ryzyka zespołu metabolicznego dieta powinna bazować głównie na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Występowanie nadmiaru hormonów męskich we krwi połączone ze zmniejszeniem stężenia SHBG (białka wiążącego hormony płciowe) wpływa niekorzystnie na stan skóry. Jednak SHBG jest ściśle powiązany z insuliną, dzięki temu dietą można wpłynąć na zniwelowanie trądziku.

Dieta w zespole policystycznych jajników w głównej mierze powinna skupiać się na regularności przyjmowania posiłków oraz dobrej jakości, nieprzetworzonych produktach.

Szacuje się, że około 50% kobiet z PCOS ma tendencję do występowania wysokiego stężenia insuliny we krwi.

Insulina to hormon wydzielany pod wpływem spożywania produktów bogatych w węglowodany. Aby uniknąć nadmiernego wydzielania insuliny należy spożywać produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG) i ładunku glikemicznym, dzięki temu ograniczymy gwałtowne wzrosty glukozy we krwi, a tym samym unikniemy gwałtownego wzrostu insuliny. Warto zaznaczyć, że nie warto rezygnować całkowicie z węglowodanów tylko ograniczyć te, które wpływają niekorzystnie na gospodarkę węglowodanową. W diecie należy unikać słodyczy, słodzonych napoi, żywności wysokoprzetworzonej czy żywności typu fast food.

Na indeks glikemiczny ma wpływ:

• rozdrobnienie produktu – im bardziej rozdrobniony produkt tym większy indeks glikemiczny. Dlatego lepszym wyborem będzie wybór chleba z mąki o większym typie lub spożywanie całych owoców a nie rozdrobnionych w postaci koktajlu lub soku;
• stopień rozgotowania produktów, dlatego nie należy rozgotowywać produktów skrobiowych, a gotować al dente;
• zawartość błonnika – dzięki temu potrawa jest dłużej trawiona. Należy wybierać pieczywo razowe i kasze gruboziarniste, warzywa i świeże owoce;
• dodatek tłuszczu i białka wpływa na obniżenie indeksu glikemicznego całego posiłku, dlatego warto wybierać posiłek zbilansowany np. jogurt z owocami i orzechami, zamiast sam owoc;
• dojrzałość owocu – im owoc jest bardziej dojrzały tym ma większy indeks glikemiczny. Przykładem są banany, te bardziej zielone mają niższy IG niż te brązowe z plamkami.

Odpowiednie spożycia białka przyczynia się do poprawy kontroli apetytu oraz wspomaga kontrolę masy ciała poprzez przyspieszenie przemiany materii. Głównym źródłem białka w diecie kobiety zmagającej się z PCOS powinny być: chude mięso takie jak indyk czy kurczak, jaja, chudy nabiał, nasiona roślin strączkowych czy tłuste ryby morskie. Tłuste ryby morskie, orzechy, nasiona czy oleje roślinne są znakomitym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które działają przeciwzapalnie oraz obniżają poziom cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL.

Suplementacja w zespole policystycznych jajników

Dopełnieniem diety oraz farmakoterapii jest odpowiednio dopasowana suplementacja, która znalazła swoje potwierdzenie w badaniach naukowych. Na szczególną uwagę w PCOS zasługuje mio-inozytol, który reguluje gospodarkę węglowodanową, lipidową oraz hormonalną organizmu. Wpływa na przebieg prawidłowej owulacji, wspomaga redukcję masy ciała oraz zmniejsza insulinooporność. Badania naukowe potwierdzają korzystne działanie mio-inozytolu u kobiet z PCOS. Inofem® jest preparatem który zawiera mio-inozytol w dawce 2000mg. Dodatkowo suplement zawiera kwas foliowy, który wpływa na wiele funkcji w organizmie. Przyczynia się do prawidłowego metabolizmu homocysteiny, dzięki temu ogranicza występowanie poronień oraz wspiera prawidłowy rozwój płodu. Odpowiednia podaż kwasu foliowego zmniejsza ryzyko niepłodności oraz chorób sercowo-naczyniowych, które współistnieją w zespole policystycznych jajników.

Dowiedz się więcej na www.inofem.pl lub odwiedź profil na 

Dieta w PCOS powinna w głównej mierze bazować na świeżych warzywach, produktach zbożowych z pełnego ziarna, tłuszczach roślinnych oraz dobrej jakości produktach będących źródłem białka. Ograniczyć należy produkty przetworzone, które zawierają szkodliwe tłuszcze trans, dodatkowo są wysokokaloryczne oraz niskiej jakości odżywczej. Dietę warto wspierać odpowiednimi suplementami, które niwelują objawy PCOS oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób współistniejących. Umiarkowana aktywność fizyczna będzie zapobiegała otyłości, chorobom układu krążenia oraz insulinooporności.

Bibliografia:

1. Kłósek P., Grosicki S., Całyniuk B.: Dietoterapia w zespole policystycznych jajników — zalecenia praktyczne. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017; 8: 148–154.
2. Kostecka M.: Zespół policystycznych jajników – rola diety i suplementacji we wspomaganiu leczenia. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 2018; 67: 855-862.
3. Szczuko M., Skowronek M., Zapałowska-Chwyć M.: Quantitative assessment of nutrition in patients with polycystic ovary syndrome (PCOS). Rocz Panstw Zakl Hig. 2016; 67: 419–426.

Dietetyk Agnieszka Małek

O autorze:  Dietetyka stała się nie tylko jej pracą, ale i pasją. Uważa, że już małe modyfikacje w diecie wnoszą dużo pozytywnych zmian w funkcjonowaniu organizmu oraz poprawie samopoczucia. Ceni sobie indywidualne podejście do klienta. Podczas konsultacji jej celem jest jak najlepsze poznanie konkretnej osoby – zaczynając od stanu zdrowia, stylu życia, samopoczucia i kończąc na upodobaniach smakowych.