Czy miejsce w którym rosną zioła / przyprawy każdy z nas może mieć na balkonie?

Uprawa roślin jadalnych jest możliwa właściwie na każdym tarasie lub balkonie, gdzie dociera światło słoneczne. Jedynym przeciwwskazaniem jest bezpośrednie sąsiedztwo z bardzo ruchliwymi ciągami komunikacyjnymi, gdyż zazwyczaj wiąże się ono z dużą ilością kurzu i innymi zanieczyszczeniami powietrza. Dla większości roślin dobrze jest wybrać jasne stanowisko, ale też takie, gdzie nie ulegną poparzeniu od nadmiaru słońca. Uprawa w miejscach cienistych może być zawodna.

Jakie są wymagania tych roślin, na co zwrócić uwagę? 

Sposób uprawy zależy od czasu, jaki możemy na nią przeznaczyć. Nasiona części gatunków można wysiewać w maju bezpośrednio do skrzynek, w odstępach ok. 1cm, przysypując cienką warstwą ziemi. Rośliny te osiągną pełny rozwój około czerwca-lipca, w zależności od gatunku. Dla bardziej niecierpliwych najłatwiejsze będzie kupienie w maju gotowych młodych roślin w plastikowych doniczkach (rozsada), a następnie przesadzenie ich do większego pojemnika np. na balkonie. Taka rozsada ma już dobrze rozwinięty system korzeniowy i wykształcone pierwsze liście, omijamy więc etapy siewu i wstępnej pielęgnacji roślin.

Rośliny uprawiane w pojemnikach (a do takich trzeba zaliczyć skrzynki i donice balkonowe) najlepiej rosną w podłożu żyznym, przepuszczalnym i dobrze zaopatrzonym w składniki pokarmowe. Wymagania te spełniają dostępne na rynku uniwersalne podłoża do uprawy warzyw. Takie mieszanki są sterylne, mają odpowiednią kwasowość (pH), umożliwiają swobodny przepływ powietrza, a także często zawierają nawozy, które wystarczają roślinom w początkowym okresie wzrostu.

Trzeba jednak pamiętać, że rośliny w donicach często podlewamy i wraz z wodą część składników pokarmowych jest wypłukiwana, w związku z tym w okresie intensywnego wzrostu polecane jest regularne nawożenie roślin raz w tygodniu, najlepiej nawozem płynnym zawierającym w składzie azot (N). Zamiast nawożenia płynnego można tuż po sadzeniu umieścić w podłożu nawóz długo działający, który najczęściej występuje w formie pałeczek. Pamiętać należy również o drenażu w donicach - na dnie należy umieścić warstwę drobnych kamyków lub keramzytu, alby zapewnić lepszy odpływ wody i zapobiec gniciu korzeni.

Najczęstszym problemem w uprawie roślin doniczkowych jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności podłoża. Najlepiej, gdy wewnątrz pojemnika ziemia jest wilgotna, a na powierzchni lekko obeschnięta. Za duża ilość wody może doprowadzić do rozprzestrzeniania się chorób grzybowych bądź gnicia korzeni, za mała zaś powoduje więdnięcie roślin, zahamowanie wzrostu i obniżenie jakości liści i kwiatów. Rośliny podlewamy, gdy warstwa wysuszonego podłoża sięga ok. 2 cm głębokości.

Czy na tegoroczny własny zielnik nie jest za późno? 

Nasiona wielu ziół można wysiewać do pojemników w kwietniu i maju. W drugiej połowie maja, gdy minie niebezpieczeństwo wystąpienia przymrozków powinniśmy kupić rozsadę warzyw i ziół i przesadzić rośliny do skrzynek i donic balkonowych. Także wystawianie roślin na zewnątrz można rozpocząć dopiero w drugiej połowie maja.  

Od czego zacząć i jak nie zrazić się do własnego zielnika w pierwszym roku naszej przygody? 

W pierwszym etapie prac powinniśmy dokładnie zaplanować przestrzeń, którą chcemy przeznaczyć na balkonowy ogródek. Następnie dobrać odpowiednie skrzynki i doniczki, skompletować narzędzia, środki niezbędne do pielęgnacji i ochrony roślin, podłoże.   

Zazwyczaj wybieramy tradycyjne skrzynki balkonowe, które mocujemy na balustradzie  lub ustawiamy na posadzce. Bardzo dobrym rozwiązaniem są drewniane lub metalowe kratki mocowane do ściany, stanowiące bazę dla warzywnika pionowego. Na takiej kratownicy możemy zamocować skrzynki czy półki na doniczki. Będzie też ona stanowiła świetną podporę dla pnących roślin.

W naszym ogródku przyda się także stolik i wygodne krzesła oraz o ile miejsce na to pozwala szafka lub skrzynia na narzędzia. Starajmy się wybierać sprzęty funkcjonalne, wytrzymałe i wykonane z naturalnych materiałów. Posłużą dłużej niż jeden sezon, co nie jest bez znaczenia

Które z roślin wybrać / które nie są wymagające i na pewno przyniosą nam radość i zadowolenie z pomysłu własnego zielnika? 

Uniwersalnym dodatkiem do wielu potraw, który powinien zagościć na balkonie jest  pietruszka naciowa. Warzywo to jest wykorzystywane głównie do dekoracji gotowych dań, ale warto go użyć także jako bazę do sałatek czy rodzimej wersji pesto, ponieważ prócz intensywnego aromatu jest cennym źródłem witaminy C. Doniczkę seler listkowy z pietruszką można przenieść jesienią na parapet okienny i korzystać z niej także w czasie zimy.

Warte polecenia są także koper, rukola czy seler listkowy, które w powodzeniem  można uprawiać na balkonach czy tarasach. Najprostszą metodą uprawy jest wysianie nasion warzyw do pojemników wypełnionych podłożem. Z nasion uzyskamy także dekoracyjne i smaczne jednoroczne warzywne pnącza – groch i fasolę.

Szczególnie atrakcyjne na małej powierzchni są warzywa wytwarzające ładne owoce, które oprócz wartości odżywczej zapewniają także ucztę dla oczu. Czerwone, drobne papryki bądź pomidory koktajlowe, owoce bakłażana, czy zielone cukinie będą ciekawym urozmaiceniem tego zestawu i na pewno stworzą namiastkę wiejskiego ogrodu w mieście. Polecane są do tego odmiany miniaturowe, które charakteryzują się mniej intensywnym wzrostem i nie wymagają dodatkowego przycinania. Gotową rozsadę tych roślin trzeba przesadzić do większych pojemników, uważając by nie uszkodzić ich systemu korzeniowego. Wybierając nawóz do zasilania warzyw należy zwrócić uwagę na zawartość w nim potasu (K), który odpowiada za uzyskanie smacznych i ładnych owoców.

Z ziół jednorocznych do wyboru mamy różne rodzaje bazylii, majeranek ogrodowy, kolendrę siewną bądź też cząber ogrodowy. Spośród ziół wieloletnich najbardziej popularne są tymianek, rozmaryn, szałwia czy mięta pieprzowa. Rozsada tych roślin jest dostępna w sprzedaży, należy ją tylko przesadzić do większych pojemników. Uprawiając miętę na balkonach lepiej jest zapewnić jej oddzielną donicę, ponieważ zazwyczaj mocno się rozrasta i „zagłusza” inne rośliny. Na rynku oprócz tych tradycyjnych gatunków pojawia się ostatnio wiele ciekawostek, np. mięty smakowe – od pomarańczowej i truskawkowej po bananową i czekoladową.

Ciekawą propozycją dla amatorów przypraw na balkonie jest kocanka włoska, określana często mianem „curry” ze względu na specyficzny, korzenny zapach ziela, który przypomina popularną indyjską mieszankę przypraw. Kocanka charakteryzuje się pięknym, srebrnym ulistnieniem i zwartym pokrojem, co czyni ją także rośliną bardzo dekoracyjną.

W ostatnich latach ogromną popularnością cieszy się również stewia – roślina zawierająca w swoim składzie specyficzne związki glikozydowe, które nadają jej słodki smak, przez co stosowana jest jako naturalny słodzik. Świeże liście stewii mogą być dodatkiem do sałatek, a z kolei suszonymi, sproszkowanymi liśćmi można posłodzić herbatę lub kawę.

Jak ustrzec się/ jakie są trzy najczęściej popełniane błędy w uprawie ziół? 

Jeśli chcemy cieszyć się widokiem dorodnych, zdrowych roślin z naszych domowych upraw powinniśmy zapewnić im słoneczne stanowisko. Dotyczy to wszystkich roślin: ziół, warzyw, owoców, bylin, kwiatów itp. Rośliny po prostu lubią słońce, choć nie w nadmiarze. Na balkonie o południowej ekspozycji zapewnijmy roślinom trochę cienia np. stawiając skrzynki na posadzce, a nie wieszając na balustradzie. 

Najczęstszym błędem jaki popełniamy przy uprawie roślin jest ich zalewanie czyli nadmiar wody. Rośliny powinniśmy podlewać, gdy warstwa wysuszonego podłoża sięga ok.2 cm głębokości. Niektóre rośliny jak np. bazylia nie lubi „wietrznych” stanowisk.  Wybierając więc rośliny do naszego domowego ogródka zwróćmy uwagę na informacje i zalecenia producentów zamieszczone na opakowaniach  dotyczące ich uprawy i pielęgnacji lub zapytajmy ekspertów Leroy Merlin.

Nie bójmy się błędów czy pomyłek. Dbajmy o nasze rośliny i cieszmy się z domowych upraw, a one odwdzięczą się wspaniałymi barwami kwiatów, kształtami liści, smakiem owoców. 

Rozmawialiśmy z Dariuszem Brzózką, który jest ekspertem ds. ogrodów w Leroy Merlin Polska 

Źródło: Poradnik „Smakowite rośliny” dr inż. Małgorzata Mirgos

Katedra Roślin Warzywnych i Leczniczych, Instytut Nauk Ogrodniczych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz zalecenia ekspertów Leroy Merlin.