Podczas badania lekarz albo położna pobiera rozmaz z części pochwowej szyjki macicy. Pod mikroskopem ocenia wygląd komórek, poszukując zmienionych nieprawidłowych form. Następnie przydziela je do jednej z pięciu grup wg klasyfikacji Papanicolaou.
- grupa 1 jałowy wynik
- grupa 2 zmiany łagodne możliwy stan zapalny
- grupa 3 oznacza, że w rozmazie znajdują się komórki nieprawidłowe
- grupa 4 rak przedinwazyjny
- grupa 5 zmiany bezwzględnie złośliwe
W grupie 3 komórki nieprawidłowe mogą pokazywać na stan zapalny pochwy lub rzadziej przedrakowy. Jeżeli komórki są spowodowane stanem zapalnym po leczeniu farmakologicznym powinny ustąpić. Gdy jednak lekarz podejrzewa stan przedrakowy skieruję cię na badanie histopatologiczne. Podczas zabiegu w znieczuleniu lekarz pobiera wycinek z części pochwowej. Próbka trafia do badania, gdzie lekarz histopatolog określa czy nie ma ona cech stanu przedrakowego. Dalsze ewentualne leczeie zależy od wyniku tego badania.