Co warto wiedzieć o wcześniakach?

Wcześniak to dziecko, które przyszło na świat przed 37. tygodniem ciąży. Już w chwili narodzin z racji tego, że nie zostało donoszone do 40. tygodnia ciąży ma ono utrudniony start. Jest słabiej rozwinięte niż dziecko urodzone w terminie, jednak wszystkie organy są już odpowiednio wykształcone i przystosowane do samodzielnego życia. Dziecko jest w stanie samo przeżyć poza organizmem matki już po ukończeniu 22. tygodnia ciąży. Sprawność umysłowa i fizyczna takiego malca początkowo może znacznie odbiegać od jego rówieśników, dlatego do oceny jego rozwoju stosuje się nieco inne siatki centylowe niż w przypadku dzieci urodzonych o czasie. Na szczęście maluch szybko dogania swoich rówieśników i przeważnie różnice rozwojowe stają się już niewidoczne w wieku 2-3 lat.

Rozwój wcześniaka dzieli się, tak jak u wszystkich dzieci, na:

1. rozwój somatyczny (powiększanie obwodu głowy, klatki piersiowej, wzrost długości ciała i przyrost masy)
2. rozwój psychoruchowy, który obejmuje:

• rozwój motoryczny - poruszanie się (przekręcanie główki, raczkowanie, chodzenie), sprawność manualna (chwytanie rączkami, zaciskanie, podpieranie się),
• rozwój procesów poznawczych (zwłaszcza zmysłów: wzrok, słuch) i rozwój intelektualny (nauka, uwaga, pamięć, myślenie, mowa),
• rozwój społeczny i emocjonalny (kontaktowanie się dziecka z innymi, wyrażanie emocji: złość, śmiech, płacz).

Rozwój wcześniaka a wiek korygowany

Dla określenia stopnia rozwoju wcześniaków stosuje się tzw. wiek korygowany. Tradycyjna siatka centylowa określająca wiek i stadium rozwoju dziecka nie sprawdza się u noworodka urodzonego przed terminem. Aby móc ją zastosować u wcześniaka trzeba obliczyć jego wiek w trochę inny sposób niż od daty porodu. Wylicza się go odejmując od wieku dziecka ilość czasu, w którym ciąża powinna jeszcze trwać.

Maluch, który ma 4 miesiące, a urodził się miesiąc przed terminem będzie na etapie rozwoju dziecka 3-miesięcznego:

4 miesiące faktyczne – 1 miesiąc przed terminem = 3 miesiące wiek korygowany wcześniaka

Zagrożenia w rozwoju wcześniaka

Rozwój wcześniaka jest uzależniony od tego, w którym tygodniu ciąży się urodził. Im wcześniej, tym większe ryzyko powikłań i opóźnień w rozwoju malca. Mimo, że dziecko po 22. tygodniu ciąży jest już w stanie przeżyć poza łonem mamy to jednak tak wczesne przerwanie rozwoju prenatalnego powoduje wiele komplikacji w dalszym rozwoju, a nawet uszkodzeń mózgu i organów prowadzącego do niedorozwoju. Przedwcześnie urodzony malec ma obniżoną odporność co prowadzi do częstych infekcji i zakażeń. Układ oddechowy, nerwowy i krążenia również nie są jeszcze dostatecznie wykształcone, dlatego dzieci urodzone przed 32. tygodniem ciąży muszą być podłączone do respiratora. Niewykształcone mięśnie i zbyt niska masa urodzeniowa wpływająca również na niedobór tkanki tłuszczowej powodują, że dziecko nie potrafi jeszcze utrzymać prawidłowej pozycji ciała, jego główka jest jeszcze bardziej niestabilna niż u innych noworodków. Maluch ma też problemy z regulacją ciepłoty ciała do tego stopnia, że owinięcie kocykiem nie wystarczy. Musi on przebywać w inkubatorze. Problemy pojawiają się również przy karmieniu malca, ponieważ nie ma on jeszcze odruchu ssania, który wykształca się dopiero po 32. tygodniu ciąży. Taki wcześniak jest karmiony dożylnie, a następnie przez sondę dożołądkową. W taki sposób najlepiej podawać pokarm mamy, która powinna go ściągać, aby utrzymać laktację. Dla wcześniaka taki pokarm jest szczególnie ważny, ponieważ zawiera niezbędne przeciwciała wpływające na odporność i rozwój dziecka.

Bliskość z dzieckiem

Wszystkie te komplikacje wpływają na to, że maluch nawet przez kilka tygodni musi przebywać w szpitalu pod stałą opieką medyczną. Jednak potrzebuje on również ciepła i bliskości mamy, dlatego jak tylko jest to możliwe „kanguruj” dziecko, czyli przytulaj je po wyjęciu z inkubatora. Ważny jest tu też kontakt skóra do skóry, czyli przytulanie malca do gołej skóry. Dzięki temu dziecko czując twoje ciepło i bicie serca uspokaja się. Naukowcy udowodnili, że wpływa to znacząco na jego prawidłowy rozwój. Maluch szybciej nabiera sił, zyskuje też odporność, bo przejmuje od mamy lub taty korzystne bakterie.

Rozwój w pierwszych latach życia wcześniaka może nieco różnić się od prawidłowego rozwoju dzieci urodzonych w terminie. Najczęściej różnice te są widoczne przez kilka pierwszych miesięcy, a po tym czasie stopniowo zanikają i maluch dogania swoich rówieśników.

ZOBACZ RÓWNIEŻ:

Naturalna bliskość, czyli co pomaga noworodkom?>>

Czego oczekuje od nas niemowlak?>>