Błąd lekarza

„Wszystko zaczęło się gdy na szyi zauważyłam dwa guzki po lewej stronie. Zgłosiłam się do internisty, od którego dostałam skierowanie do poradni hematologicznej (…). Nie brałam wtedy żadnych leków, a w między czasie pokazały się kolejne guzki na szyi (…). Kilka miesięcy później miałam zabieg usunięcia węzła chłonnego na szyi (…). Próbowałam też szukać innej drogi i przyczyn mojej choroby (…). Mimo złych wyników badań, wykonano mi zabieg wycięcia węzła chłonnego. Miałam podane znieczulenie 

miejscowe, a mimo to czułam ból - aż mi zadrgała ręka. Choć szycie ładnie mi się zagoiło, to nadal miałam duże problemy z lewą ręką i barkiem. Zgłosiłam się do poradni rehabilitacyjnej, gdzie stwierdzono naruszenie układu nerwowego i niedowład lewej kończyny górnej (…) Okazało się, że mam zerwaną zębatkę, która podtrzymuje mi bark, by nie uciekał mi do przodu i mam wysuniętą łopatkę”.  Więcej o tym przypadku można przeczytać tutaj. Co chwila świat obiegają historie ludzi, którzy zamiast się wyleczyć, stracili w szpitalu zdrowie.

Wszyscy jesteśmy tylko ludźmi i czasem się mylimy. Niektóre błędy są jednak bardzo kosztowne i mogą mieć trwałe konsekwencje. Na lekarzach spoczywa szczególna odpowiedzialność. Ich błędy mogą sprawić, że życie pacjentów po wyjściu ze szpitala nie będzie takie jak wcześniej. Pomyłka lekarza może skończyć się trwałym inwalidztwem, niezdolnością do pracy, a czasem nawet niemożnością samodzielnej egzystencji.

Błędy lekarskie dzielą się na kilka rodzajów:

• Błąd w rozpoznaniu polega na tym, że lekarz nie rozpoznaje występującej u pacjenta choroby, lub jego diagnoza wskazuje na chorobę, która nie występuje u pacjenta. W obu tych przypadkach błąd ten ma bardzo duże znaczenie, ponieważ może powodować podanie niewłaściwych leków lub przeprowadzenie niepotrzebnych zabiegów. Ten błąd najczęściej ma miejsce z powodu niewłaściwej interpretacji badań diagnostycznych czyli na przykład z powodu niewłaściwego odczytania zdjęcia rentgenowskiego lub innej dokumentacji. Powodem popełnienia błędu przez lekarza może być też sytuacja kiedy lekarz nie wykona u pacjenta niezbędnych badań lub nie skieruje go na konsultację u innego lekarza.

• Błąd techniczny to niepoprawny sposób realizacji decyzji diagnostycznej lub terapeutycznej. Na zawiniony błąd lekarski muszą składać się następujące elementy: postępowanie niezgodne z powszechnie uznanym stanem wiedzy lekarskiej, wina nieumyślna lekarza (tzw. lekkomyślność lub niedbalstwo), ujemny skutek popełnionego błędu, związek przyczynowy między popełnionym błędem, a ujemnym skutkiem postępowania lekarskiego w postaci śmierci pacjenta, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.

• Błąd w leczeniu ma miejsce, gdy lekarz zastosuje niewłaściwy sposób leczenia lub wcale nie leczy pacjenta. Przykładem jest chociażby nie zapisanie pacjentowi właściwego leku lub nie wykonanie potrzebnej operacji jak również zapisanie pacjentowi niewłaściwego względem schorzenia leku.

• Błąd lekarski w konsekwencji  może naruszać przepisy kodeksu karnego: nieumyślne spowodowanie śmierci człowieka, nieumyślne spowodowanie uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia, narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, pozostawienie w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia lub zdrowia i naruszenie tajemnicy służbowej przez funkcjonariusza publicznego lub innego pracownika instytucji państwowej lub społecznej.

Więcej informacji na temat błędów w sztuce lekarskiej można znaleźć tutaj.

Pacjent, który udowodni lekarzowi błąd w sztuce może starać się o odszkodowanie, które obejmuje wszelkie koszty wynikłe z powodu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (np. koszty dodatkowego leczenia, rehabilitacji, koszty przygotowania do innego zawodu) oraz o zadośćuczynienie, które może być przyznane za doznaną krzywdę tj. zarówno za cierpienie fizyczne, ból i inne dolegliwości, jak również cierpienie psychiczne. Pacjent może domagać się również comiesięcznej renty, jeżeli utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, a także jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Więcej na temat odszkodowań, za błędy lekarzy można znaleźć tutaj.

Jak dowiedzieliśmy się od Anny Tucholskiej - prawnika z Poznania, błąd lekarski jest bardzo trudny do udowodnienia. Dzieje się tak dlatego, że granica pomiędzy błędem lekarskim, a ryzykiem związanym z zabiegiem, czy operacją jest bardzo płynna. Ponadto dochodząc odszkodowania na drodze procesu cywilnego należy wykazać nie tylko powstanie samej szkody, (np. uszczerbku na zdrowiu) ale również winę lekarza oraz zaistnienie adekwatnego związku przyczynowego między wyrządzoną szkodą a dzialaniem lub zaniechaniem lekarza. Jeśli chodzi o winę lekarza - 

wyrażać się ona będzie w ujemnej ocenie postępowania lekarza, z punktu widzenia sztuki lekarskiej i zasad etyki. Może być ona wynikiem nieostrożności w postępowaniu, nieuprzedzeniu chorego o sposobie postępowania, niepowiadomienie o ryzyku i skutkach zabiegu. Często spotykaną winą może być również nieprzeprowadzenie koniecznych badań wstępnych, czego skutkiem może być niewłaściwa diagnoza. Lekarz ponosi, zatem odpowiedzialność za niedołożenie należytej staranności, za wszelką winę nieumyślną, za każda nieuwagę, nieostrość, niedbalstwo, jeżeli jego postępowanie było sprzeczne z elementarnymi zasadami sztuki lekarskiej. 

Jeżeli chodzi o wspomniany związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem lekarza a powstaniem szkody po stronie pacjenta co do zasady nie wymaga się, aby związek pomiędzy postępowaniem lekarza a powstałą szkodą został ustalony w sposób pewny. W procesach lekarskich jest to praktycznie niemożliwe gdyż w świetle wiedzy medycznej w większości przypadków można mówić jedynie o prawdopodobieństwie wysokiego stopnia a rzadko o pewności czy wyłączności przyczyny. Należy, więc uznać przeważające prawdopodobieństwo związku przyczynowego.  

Pomocnym w dochodzeniu odszkodowania lub innych ww. roszczeń na drodze sądowej może być uprzednie ustalenie winy lekarza lub naruszenia przez niego zasad etyki w postępowaniu dotyczącym odpowiedzialności zawodowej lekarza, wszczętym – także na skutek skargi pacjenta – przez właściwego rzecznika odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Postępowania te rzadko jednak kończą się ukaraniem i stwierdzeniem winy. Udowodnienie lekarzowi błędu jest zatem bardzo trudne, a czasami wręcz niemożliwe – powiedziała Anna Tucholska. - Jeśli jednak ktoś jest pewny swego, to musi przygotować się na długi i żmudny proces. 


Jeśli pacjent ma podejrzenie, że lekarz popełnił błąd podczas leczenia, to zanim uda się po pomoc, powinien wziąć ze szpitala pełną dokumentację medyczną. W Polsce jest co najmniej kilka instytucji, które zajmują się pomocą pacjentom poszkodowanym w wyniku błędu lekarza. 

Stowarzyszenie Pacjentow Primum Non Nocere rozpatruje przypadki pacjentów, którzy do niego trafią na dwa sposoby:

• Medyczny, który polega na dokładnej analizie dokumentacji pacjenta;

• Prawny, sprawdzane jest, czy na podstawie zebranych materiałów pacjent jest w stanie udowodnić lekarzowi błąd;

- Pacjenci, którzy trafiają do naszego stowarzyszenia mogą liczyć na kompleksową pomoc od oceny, czy dany przypadek to rzeczywiście jest błąd w sztuce, do napisania pozwu włącznie – usłyszeliśmy od Witolda Szmigielskiego, ze Stowarzyszenia Pacjentów Primum Non Nocere. – Sprawy, które za naszym pośrednictwem trafiają do sądu, w około siedemdziesięciu procentach są wygrywane.

To, w jaki sposób błąd lekarza wpłynął na zdrowie pacjenta można odczytać z dokumentacji medycznej. Lekarze mają obowiązek rzetelnie wypełniać te dokumenty. W razie potrzeby biegli dodatkowo jeszcze badają pacjenta, żeby określić faktyczny uszczerbek na zdrowiu spowodowany błędem lekarza. Jak dowiedzieliśmy się od prawników z krakowskiej kancelarii SNS Legal również wysokość odszkodowania jest bardzo różna. W zależności od uszczerbku na zdrowiu sąd może przyznać odszkodowanie w kwocie od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych. Tutaj znajduje się dokładna ocena stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. 

Marcin Osiak
m.osiak@familie.pl