Bankowanie krwi pępowinowej- co powinien wiedzieć Rodzic?

Cenne właściwości komórek macierzystych są obecnie wykorzystywane w leczeniu ponad 80 ciężkich chorób, a lista tych schorzeń wciąż się wydłuża. Warto więc rozważyć możliwość bankowania krwi pępowinowej, ponieważ materiał ten można pobrać tylko raz w życiu dziecka – w trakcie porodu. Jak wygląda to w teorii oraz praktyce?

Teoria

Krew pępowinowa płynie w naczyniach pępowiny i w czasie ciąży dostarcza dziecku wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz tlen. Po porodzie dochodzi do przecięcia pępowiny, która jest razem z łożyskiem utylizowana przez szpital. Niestety, w ten sposób komórki macierzyste obecne w krwi pępowinowej oraz sznurze pępowinowym giną bezpowrotnie. Wraz z nimi, rodzina traci dostęp do ich wyjątkowych właściwości.

Komórki macierzyste bowiem, to pierwotne i niewyspecjalizowane komórki, które mają zdolność do przekształcania się m.in. w komórki krwi, nerwowe, kostne czy też chrzęstne. Dzięki swoim właściwościom odbudowy i regeneracji mają one zastosowanie przy naprawie uszkodzonych komórek oraz tkanek. Komórki macierzyste wykorzystuje się obecnie w terapii ponad 80 schorzeń.

Krew pępowinowa a szpik kostny – jakie są różnice?

Komórki macierzyste, poza krwią pępowinową, znajdują się również w szpiku kostnym. Jest to bardzo popularny materiał wykorzystywany w przeszczepieniach. Warto wiedzieć, że przewagą komórek pochodzących z krwi pępowinowej jest dużo większa dynamika namnażania oraz fakt, że są one bardziej pierwotne. Ich zdolność regeneracyjna jest aż 10-krotnie większa niż komórek pochodzących ze szpiku kostnego. Poza tym, dzięki umieszczeniu pobranego po porodzie materiału w temperaturze – 196 stopni Celsjusza, nie dochodzi do starzenia się komórek czy ich „urazów”. Dzięki temu zachowują swoje właściwości w przeciwieństwie do komórek w szpiku „starzejących się” razem z potencjalnym dawcą. Jeśli zajdzie taka potrzeba, laboratorium od ręki wydaje przechowywane komórki macierzyste dziecka. Rodzina nie traci więc czasu na poszukiwania potencjalnego dawcy i przeszczepienie może odbyć się szybciej niż w przypadku szpiku kostnego. Warto również wiedzieć, że z racji swojej mniejszej dojrzałości immunologicznej, komórki macierzyste z krwi pępowinowej powodują mniejszą liczbę odrzuceń oraz powikłań po przeszczepieniu.

Wykorzystanie komórek macierzystych w leczeniu chorób

Komórki macierzyste znalazły zastosowanie głównie w dziedzinach takich jak hematologia - w leczeniu białaczek i chłoniaków, ale również w neurologii oraz neurochirurgii. Najnowsze badania pokazują, że komórki macierzyste pozyskiwane z galarety Whartona znajdującej się w sznurze pępowinowym mogą być z powodzeniem używane w terapii autyzmu czy mózgowego porażenia dziecięcego w celu poprawy jakości życia chorych.

Obecnie na liście chorób, w których wykorzystywane z sukcesem są komórki macierzyste z krwi pępowinowej i sznura pępowinowego znajdują się m.in.:

• ostra białaczka limfoblastyczna oraz szpikowa,
• przewlekłe białaczki,
• niedokrwistość aplastyczna,
• mielofibroza,
• czerwienica prawdziwa,
• szpiczak mnogi,
• mięsak Ewinga,
• autyzm,
• mózgowe porażenie dziecięce. 

Terapia z wykorzystaniem komórek macierzystych pochodzących z krwi pępowinowej odbywa w 7 ośrodkach w Polsce. Komórki macierzyste pochodzące ze sznura pępowiny przeszczepiane są zaś w 20 miejscach w naszym kraju. Standardowe przeszczepienia są w refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W naszym kraju dostępne są także niestandardowe formy leczenia komórkami macierzystymi (np. w spektrum autyzmu czy w mózgowym porażeniu dziecięcym), które nie podlegają refundacji.

Praktyka

Jak wygląda pobranie i bankowanie krwi pępowinowej?

Po podpisaniu umowy, przyszli rodzice otrzymują wybrany wcześniej zestaw pobraniowy, który następnie trzeba zabrać ze sobą jadąc do porodu i przekazać go położnej w szpitalu. Niezależnie od tego, czy jest to poród drogami natury, czy też cięcie cesarskie, po odpępnieniu, tzn. odcięciu pępowiny, przeszkolona położna pobiera igłą krew pozostałą w naczyniach pępowiny oraz łożyska w sterylnych warunkach. Jest to zabieg bezbolesny i, co ważne, całkowicie bezpieczny zarówno dla mamy, jak i dla nowonarodzonego dziecka. Następnie materiał jest odpowiednio zabezpieczany i transportowany do laboratorium, gdzie próbka badana jest w kierunku obecności wirusów, bakterii i grzybów. Komórki macierzyste po zbadaniu przechowywane są w oparach ciekłego azotu w temperaturze -196 stopni Celcjusza, dzięki czemu nie tracą swoich wyjątkowych właściwości i mogą zostać użyte w razie potrzeby.

Bankowanie krwi pępowinowej a odpępnienie dziecka

Według obowiązujących zaleceń, pępowina przecinana jest po ustaniu jej tętnienia, czyli nie wcześniej niż po 1 minucie od urodzenia dziecka. Należy wiedzieć, że proces pobrania krwi pępowinowej nie ma żadnego wpływu na ten moment. To personel medyczny, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą i najczęściej po konsultacji z rodzicami, decyduje, kiedy powinno dojść do odcięcia pępowiny. Zawsze brany jest pod uwagę stan zarówno dziecka, jak i mamy. Obecnie coraz więcej rodziców decyduje się na tzw. późne odpępnienie. Nie stanowi to jednak przeciwwskazania do pobrania objętości krwi pępowinowej wystarczającej dla późniejszego zastosowania klinicznego.

Bankowanie krwi pępowinowej - co ze starszymi dziećmi?

Potrzebna do przeszczepienia dawka to najczęściej ok. 20-25 mln komórek na kilogram masy ciała biorcy. Przeciętna porcja krwi pępowinowej zawiera około 800-900 milionów komórek. Wystarcza więc ona nawet dla 50 - kilogramowego biorcy. Największe porcje zabezpieczone w bankach komórek macierzystych zawierają tak dużą ilość komórek macierzystych, że mogą być użyte dla pacjentów ważących ponad 200 kg.

Kwestią indywidualną jest jednak to, ile dokładnie komórek podczas porodu uda się pozyskać. Duża ilość krwi nie zawsze jest jednoznaczna z dużą ilością komórek macierzystych. Po preparatyce próbki rodzice zawsze otrzymują informację, ile wyizolowano komórek z krwi pępowinowej ich dziecka. W sytuacji nie wystarczającej ilości komórek macierzystych można zastosować również tzw. przeszczepienie łączone (ko-transplantację). Dobiera się wtedy do porcji komórek z krwi pępowinowej porcję z innego źródła np. ze szpiku lub krwi obwodowej.

Jeśli rodzice nie zdecydowali się na pobranie krwi pępowinowej przy starszym rodzeństwie mogą w przypadku choroby wykorzystać w leczeniu starszego dziecka przechowywane komórki macierzyste młodszego rodzeństwa, pod warunkiem zgodności w układzie antygenów HLA.

Koszty bankowania krwi pępowinowej

W opinii publicznej panuje od lat przeświadczenie, że bankowanie krwi pępowinowej jest drogie, dlatego też wielu rodziców, obawiając się wysokich kosztów, rezygnuje z przechowywania komórek macierzystych swojego dziecka. Jeszcze do niedawna faktycznie chęć bankowania niosła za sobą wysokie opłaty wstępne, przez co część rodzin nie mogła sobie pozwolić na przechowywanie komórek macierzystych dziecka.

Obecnie, do czasu pierwszych urodzin dziecka, rodzice uiszczają 11 płatności miesięcznych od 250 zł. Jest to cena obejmująca zarówno koszty zestawu pobraniowego, jego transport, jak i przygotowanie krwi do preparatyki, wszystkie niezbędne badania próbki oraz mrożenie komórek macierzystych. Po 1. urodzinach dziecka, w zależności od wybranego pakietu, rodzice rozpoczynają wnosić opłatę abonamentową  w kwocie od 50 zł miesięcznie. Rodzice często decydują się na pokrycie kosztów wykorzystując świadczenie 500+.

Ważne, aby rodzice podjęli świadomą decyzję odnośnie  bankowania krwi pępowinowej przed porodem w oparciu o fakty, ponieważ w ten sposób mogą, zainwestować ją w zdrowie i przyszłość swojej całej rodziny. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że komórki macierzyste dziecka mogą także służyć w leczeniu schorzeń jego rodzeństwa, rodziców czy też dziadków. Decyzja o bankowaniu krwi pępowinowej jest swego rodzaju polisą na życie i nie warto z niej rezygnować.

W przypadku pytań związanych z bankowaniem krwi pępowinowej najlepiej jest zasięgnąć profesjonalnej opinii lekarza ginekologa lub konsultantów medycznych banku komórek macierzystych..

Dowiedz się więcej