Banan - któż go nie lubi?

Banan (Musa L. ) – to  roślina z rodziny bananowatych , uprawiana w Azji w strefie międzyzwrotnikowej, oraz w Afryce i Australii.

Bananowce do prawidłowego rozwoju potrzebują klimatu ciepłego i wilgotnego. Wysoką jakość owoców osiąga się przy temperaturze powyżej  20 °C i przy opadach wynoszących 120-150 mm miesięcznie.
Bananowiec ma nierozgałęzioną łodygę, na której szczycie znajduje się pióropusz podługowatych i dużych liści. Kwiaty są zebrane w szczytowym, dużym, zwisającym kwiatostanie. Zapylane są one przez ptaki  lub nietoperze . Owocem bananowca jest żółtawa, podłużna, do 20 cm długa, mączysta jagoda  z twardymi nasionami (większość bananów uprawianych do celów kulinarnych nasion jednak nie posiada).

Uprawia się około 20 gatunków bananów, ale istnieje około 300. Najpopularniejsze odmiany to: banan rajski, pizang, cooking banana (przeznaczony do spożycia dopiero po uprzednim ugotowaniu, upieczeniu lub suszeniu), apple banana (o smaku jabłka), banan czerwony, textile banana (do wyrobu włókien, z których produkowany jest papier i liny). Poszczególne gatunki bananów różnią się wielkością, kształtem, barwą skórki i miąższu, oraz zawartością skrobi. W krajach gdzie są uprawiane, spełniają podobną rolę, jak u nas ziemniaki – są źródłem skrobi. Wyrabia się z nich mąkę do wypieku chleba, gotuje się je lub piecze. Natomiast banany, które znajdują się na naszym rynku to banany słodkie, pochodzące od banana rajskiego (również nazywanym bananem właściwym lub zwyczajnym). Głównymi producentami banana zwyczajnego są: Indie , Brazylia , Ekwador , Filipiny , Chiny , Kostaryka , Izrael . Natomiast największymi eksporterami: Ekwador, Kostaryka, Filipiny i Kolumbia. I właśnie eksport z tych krajów stanowi w sumie ok. 2/3 światowego eksportu tych owoców.

Banany zbiera się, gdy nie są jeszcze dojrzałe. Owoce wymagają ostrożnego traktowania, nie należy ich obijać, gdyż wówczas tracą swoją wartość handlową. Po zerwaniu, owoce szybko i ostrożnie, aby nie uszkodzić skórki, transportowane są do portów, skąd następnie wyruszają w daleką podróż w chłodniach, do miejsc przeznaczenia. Niska temperatura, w jakiej są transportowane, zapobiega wydzielaniu się etylenu, naturalnego środka powodującego ich dojrzewanie.  Takie postępowanie umożliwia przechowanie i transport przez 3-4 tygodnie w temperaturze 13 °C. Po przybyciu na miejsce przeznaczenia banany trafiają do dojrzewalni - miejsca gdzie umieszczane są w temperaturze 17 °C i traktowane etylenem o niskim stężeniu. Po kilku dniach spędzonych w dojrzewalni, banany są już na tyle dojrzałe, że mogą zostać wprowadzone na rynek. Niedojrzałe banany nie powinny być przechowywane w domowych lodówkach, ze względu na zbyt niską temperaturę, która szkodzi owocom, a tym samym nie powoduje ich dojrzenia. Ale jeśli kupimy ładne, dojrzałe banany, żółte z zielonymi końcami lub równomiernie żółte, to możemy je przechowywać w domowej chłodziarce przez kilka dni.

Banany należą do jednych z najbardziej odżywczych owoców. Zawierają duże ilości bardzo cennego odżywczo białka, kwasy tłuszczowe, węglowodany (w zielonych bananach znajdują się one pod postacią łańcucha skrobi, który w miarę dojrzewania owoców rozbija się na cukry proste), błonnik, beta karoten, witaminy z grupy B, oraz witaminy: C, A, E, K, makroelementy: fosfor, wapń, potas, magnez, sód, oraz śladowe ilości takich mikroelementów jak:  miedź, żelazo, cynk, fluor, mangan, selen i jod. 

Błonnik (2,6 g)  zawarty w bananach wpływa pozytywnie na przemianę materii - sprawia, że mogą one być wiodącym składnikiem diet odchudzających, sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca (choroba wieńcowa), a w konsekwencji – zawału mięśnia sercowego.
Węglowodany (23 g) nadają bananom słodkiego smaku  (dojrzałe banany są źródłem fruktozy, sacharozy i glukozy).
Duża zawartość wody w miąższu banana – około 75 g w 100g owocu, korzystnie wpływa na gospodarkę wodną w organizmie człowieka.
Kwasy tłuszczowe (0,3 g) - znajdujące się w bananowym miąższu poprawiają stosunek kwasów nienasyconych do nasyconych, co jest niezmiernie istotne dla naszego zdrowia.
Witamina C (8,7 mg) – skraca długość przeziębień, zapobiega uszkodzeniom naczyń krwionośnych, przyspiesza proces gojenia się ran i zrastania kości, uczestniczy w wytwarzaniu krwinek czerwonych, bierze udział w biosyntezie hormonów kory nadnerczy, uczestniczy w metabolizmie tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych
Witamina E (0, 37 mg) - jest antyoksydantem, który chroni komórki przed utleniaczami,  bierze udział w dostarczaniu składników odżywczych do komórek, chroni czerwone krwinki przed przedwczesnym rozpadem.  
Witamina B6 (0,37 g) ma wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni, pracę serca, prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, zwiększa odporność organizmu. Zapobiega również w tworzeniu się kamieni nerkowych, pomaga zwalczać ból i zesztywnienia nadgarstka i dłoni, łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego.  
Witamina B3 (0,67 g ) uczestniczy w tworzeniu czerwonych ciałek krwi, hamuje toksyczne działanie związków chemicznych i leków, reguluje poziom cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne, oddziałuje korzystnie na stan psychiczny, poprawia ukrwienie skóry i kondycję włosów.
Potas (358 mg) – reguluje ciśnienie krwi i gospodarkę wodną organizmu.  
Magnez (27 mg) - jest składnikiem kości, obniża stopień uwodnienia koloidów komórkowych, uczestniczy w przekazywaniu sygnałów w układzie nerwowym.

Jak na owoce, banany są dość kaloryczne. W 100 g miąższu znajduje się około 90 kcal, ale ich wartość odżywcza, powoduje, że są zalecane nie tylko, ze względu na właściwości zdrowotne, ale również w różnego rodzaju dietach. Między innymi owoc ten świetnie nadaje się na dietę podczas chorób żołądka – działa regenerująco i wzmacniająco na błonę śluzową. Ponadto banany zawierają serotoninę, która pobudza powstawanie śluzu w żołądku oraz jest jednym z przekaźników układu nerwowego i wpływa na dobre samopoczucie. Banany również regulują równowagę kwasowo-zasadową płynów ustrojowych, dzięki czemu polecane są w chorobach nerek i artretyzmie. Niedożywionym dzieciom natomiast banany pomagają doskonale w dojściu do normalnego stanu.

Banany spożywane są na surowo, z sałatkami owocowymi, są suszone, wędzone, smażone w cieście naleśnikowym lub w głębokim oleju. Często są również składnikiem koktajli oraz galaretek, lodów, ciast, a nawet są pieczone na grillu.  We Wschodniej Afryce (gdzie uprawia się około 50% bananów na świecie) z bananów wytwarza się piwo. Można je także znaleźć w puszkach i pod postacią bananowego przecieru. Plastry niedojrzałych owoców są przerabiane na chipsy.

Dzięki swoim właściwością odżywczym, banan świetnie nadaje się również do przyrządzenia maseczek na twarz, szyję i dekolt. Taka maseczka działa nie tylko odżywczo, ale również zmiękczająco, odświeżająco i oczyszczająco.





Źródła: Ulf Bohmig "Nasze zdrowie",
http://www.fit.pl/dietadlaciebie/ciekawostki_fakty_mity/banan,117,1,1.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Banan