Anemia u dzieci - jak ją rozpoznać i leczyć? PORADY DIETETYKA

Częste przyczyny anemii to niedobór żelaza lub złe przyswajanie tego pierwiastka. Żelazo jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania krwinek czerwonych, a dokładniej: zawartego w nich czerwonego barwnika – hemoglobiny. Niski poziom żelaza we krwi powoduje zmniejszenie liczby krwinek czerwonych krwi oraz wystąpienie objawów takich jak: bladość skóry i śluzówek, zmęczenie, drażliwość oraz osłabienie. Taki stan fizyczny jest spowodowany tym, że krew dostarcza mniej tlenu do tkanek, na skutek niedotlenienia zostaje osłabiony cały organizm. Jest on wtedy bardziej podatny na różnego rodzaju infekcje czy zakażenia.

Czy anemia to tylko niedobór żelaza?

Dietetyk Aneta Strelau: Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest najczęstszym, ale nie jedynym rodzajem anemii. Inną jej przyczyną bywa niedobór kwasu foliowego i witaminy B12, który upośledza wytwarzanie komórek krwi w szpiku (zdarza się to zwłaszcza u dzieci wegetarianek). Pozostałe przyczyny anemii (wrodzona lub nabyta niedomoga szpiku, uszkodzenie krwinek czerwonych, prowadzące do ich przedwczesnego rozpadu, dziedziczny brak składnika soku żołądkowego, niezbędnego do przyswajania witaminy B12) występują u niemowląt znacznie rzadziej.

Anemia u dzieci pojawia się już u niemowląt

Na końcu ciąży organizm mamy wyposaża dziecko w niezbędną dawkę żelaza, więc po porodzie maluch ma go wystarczająco dużo w swojej krwi. Jednak gdy poziom tego składnika zacznie opadać i nie zostanie uzupełniony może dojść do anemii. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku wcześniaków, które mogą nie zdążyć otrzymać odpowiedniej dawki żelaza w czasie ciąży.

W kolejnych miesiącach życia malca zapasy żelaza stopniowo się wyczerpują. Zwykle między 4. a 6. miesiącem życia u niemowląt pojawia się tzw. niedokrwistość fizjologiczna. Występuje głównie u niemowląt karmionych piersią, ponieważ do mleka matki dostaje się zbyt mała ilość żelaza. Na szczęście w tym wieku dziecko zaczyna już rozszerzać swoją dietę warto więc podawać mu produkty bogate w żelazo tj. żółtka jaj czy różnego rodzaju mięsa. Niedokrwistość fizjologiczna przeważnie szybko znika razem z jej objawami nawet zanim zdążysz się zaniepokoić bladością czy brakiem energii u maluszka.

Większym problemem może się okazać anemia u starszego dziecka. Jeśli dziecko straciło apetyt, często choruje, jest osłabione, straciło chęć do zabawy, jest blade należy koniecznie udać się z nim do lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie.

Jakie zagrożenia dla zdrowia dziecka niesie anemia?

Dietetyk Aneta Strelau: W przypadku anemii z niedoboru żelaza typowym objawem jest zmęczenie i uczucie osłabienia. Łatwo zauważyć, że dziecko jest blade, co jest szczególnie widoczne na dziąsłach i powiekach.

Dzieci chore tracą apetyt i stają się drażliwe. Częste są problemy z oddychaniem oraz kołatanie serca. Dzieci miewają bóle i zawroty głowy. Podczas czesania można zauważyć zwiększone wypadanie włosów. Obniża się temperatura ciała, dłonie i stopy są zimne. Dzieci stają się bardzo apatyczne, tracą zainteresowanie zwykłymi czynnościami. Mają również problem z koncentracją.

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 również objawia się zmęczeniem, osłabieniem, drażliwością, utratą apetytu, kołataniem serca oraz bladością. Dodatkowo występują skurcze brzucha, problemy z równowagą, duszność, łagodna żółtaczka oraz zmiany osobowości.

Dzieci cierpią na mdłości i wymioty. Objawy neurologiczne to drętwienie i mrowienie kończyn oraz słaba koordynacja.

Anemia aplastyczna cechuje się zwiększoną podatnością na infekcje. Zmniejszenie ilości czerwonych krwinek powoduje osłabienie i duszności, niedobór białych krwinek zwiększa podatność chorego na zakażenie i stany gorączkowe, brak odpowiedniej ilości płytek krwi wywołuje krwawienia, wybroczyny na skórze i błonach śluzowych.

Niedokrwistości hemolityczne cechują się zmęczeniem i ogólnym osłabieniem. Występuje duszność oraz kołatanie serca. Skóra ma żółte zabarwienie. Cechą charakterystyczną jest ciemne zabarwienie moczu. Śledziona oraz wątroba są powiększone. Chorzy cierpią na gorączkę, ból głowy oraz ból w klatce piersiowej. Stopy oraz dłonie są zimne. Częste są zawroty głowy i dezorientacja.

Objawy anemii u dzieci:

• brak apetytu,
• bladość skóry, spojówek i śluzówek,
• częste infekcje,
• szorstka skóra,
• szybkie męczenie się,
• wolne przybywanie na wadze,
• zajady w kącikach ust,
• apatia,
• zawroty głowy,
• rozdrażnienie,
• zaburzenia koncentracji.

Jakie mogą być przyczyny anemii u dzieci?

Dietetyk Aneta Strelau: Niedobór żelaza jest zawsze podłożem wystąpienia zaburzeń organizmu, a w skrajnych przypadkach może doprowadzić do poważnej niedokrwistości. W przypadku dzieci jest to choroba bardzo groźna, prowadząca do zaburzonego rozwoju fizycznego i psychicznego.

Anemia u dziecka nie zawsze wynika z niedoboru żelaza. Może wynikać z niedoboru witaminy B12, kwasu foliowego, zaburzeń wchłaniania, chorób genetycznych, utraty krwi, nieprawidłowości w wytwarzaniu hemoglobiny, osłabionego wytwarzania czerwonych krwinek. Może także dojść do utraty żelaza z organizmu z powodu chorób pasożytniczych układu pokarmowego, celiakii zapalenia lub alergii pokarmowej. Dlatego zawsze, jeśli pojawią się objawy sugerujące anemię, należy pójść z dzieckiem do lekarza, który zbada dziecko i zleci dalsze odpowiednie badania, przede wszystkim badania krwi.

Anemia u dzieci – leczenie oraz odpowiednia dieta

W przypadku podejrzenia anemii u dziecka lekarz zleci morfologię krwi. O niedokrwistości może świadczyć zmniejszona liczba czerwonych krwinek, mała ilość hemoglobiny, ale również inne czynniki, które może ocenić tylko lekarz. Jeśli okaże się, że dziecko ma anemię lekarz zaleci odpowiedni preparat zawierający żelazo oraz witaminy z grupy B, a także witaminę C, która pozwala na przyswajanie żelaza oraz kwas foliowy.

Leczenie z niedoboru żelaza obejmuje nie tylko podawanie żelaza w postaci leku, ale także przyjmowanie pokarmów bogatych w żelazo – głównie mięso, fasola, szpinak, zielona sałata, kapusta, pietruszka. Płyny bogate w witaminę C zwiększają wchłanianie żelaza, dlatego też preparaty żelaza dziecko może popijać np. sokiem pomarańczowym lub wodą z cytryną. Należy unikać płynów takich jak czarna herbata czy napoje gazowane typu cola, bo utrudniają przyswajanie żelaza.

Jak nie dopuścić do anemii u dziecka?

Dietetyk Aneta Strelau: Warto zadbać, by jadłospis dziecka był bogaty w żelazo. Gdy malec skończy pół roku, należy do jego menu wprowadzić stopniowo mięso, ryby i żółtko jaja. Najlepiej podawać je zmiksowane z przecierem warzywnym. Oczywiście maluch nie powinien ich jeść bardzo dużo ani wszystkich na raz. Jedna niewielka porcja dziennie wystarczy.

Żelazo występuje także w roślinach strączkowych, ale jest gorzej przyswajalne. Przyswajanie żelaza ułatwia witamina C - właśnie dlatego do jadłospisu niemowlęcia stosunkowo wcześnie wprowadza się przeciery i soki owocowe.

Dobrym źródłem żelaza są też wzbogacane w ten pierwiastek mleka modyfikowane i kaszki przeznaczone dla niemowląt w drugim półroczu życia.

Jeśli przyczyną anemii jest niedobór kwasu foliowego, wskazane dla dziecka są dania z dodatkiem zielonych warzyw liściastych (obfitują w kwas foliowy). Jeżeli natomiast niedokrwistość wynika z niedoboru witaminy B12, pomóc może dieta bogata w chude mięso, ryby, jaja i sery.

Za konsultację merytoryczną dziękuję dietetyk pani Anecie Strelau.

Czy Wasze dzieci miały anemię? Jak ją zwalczaliście? Potrzebne było stosowanie dodatkowych preparatów z żelazem czy wystarczyła odpowiednia dieta? 

POROZMAWIAJMY NA FORUM>>