Zachowanie osobowości prawnej PFRON i dofinansowania do zatrudnienia osób z lekkim stopniem niepełnosprawności, ale też likwidacja ulg i zwolnień podatkowych dla ZPCh-erów i zwiększenie czasu pracy dla pracowników z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności - to tylko niektóre regulacje wprowadzone w projekcie ustawy z dnia 21 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i niektórych innych ustaw.
Ostatnie spotkanie Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Niepełnosprawnych, które odbyło się 6 lipca, było bardzo burzliwe. Przedstawiciele parlamentu, rządu, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, organizacji pozarządowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnością dyskutowali nad przyszłością PFRON. Strona parlamentarno–rządowa wskazywała na konieczność szybkiego wprowadzenia zmian w Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Podczas spotkania podkreślano niejednokrotnie, że bez tych zmian płynność finansowa i byt PFRON mogą być zagrożone.
Efektem debaty było przygotowanie w trybie pilnym kolejnego projektu nowelizacji ustawy o rehabilitacji. Projekt opatrzony datą 21 lipca został już zgłoszony do marszałka Sejmu. Na posiedzeniu sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny 4 sierpnia zostanie powołana specjalna podkomisja, która zajmie się jego rozpatrzeniem. Podkomisja ma zakończyć swoje prace do 11 sierpnia, aby nowelizacja ustawy o rehabilitacji jak najszybciej trafiła pod obrady Sejmu i weszła w życie.
Najistotniejszą zmianą w projekcie nowelizacji ustawy o rehabilitacyji jest zachowanie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników z lekkim stopniem niepełnosprawności, choć będzie ono systematycznie malało. Wprowadzanie zmian w wysokości dofinansowania będzie się odbywało stopniowo. Od 1 stycznia do 30 czerwca 2012 r. miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń dla pracowników z niepełnosprawnością będzie przysługiwało w kwotach: 170 proc. najniższego wynagrodzenia na pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 125 proc. dla pracownika z umiarkowanym stopniem i 50 proc. dla pracownika z lekkim stopniem. Od 1 lipca do 31 grudnia 2012 dofinansowanie wyniesie: 180 proc. najniższego wynagrodzenia dla pracowników ze znacznym stopniem, 115 proc. dla tych ze stopniem umiarkowanym i 45 proc. dla tych ze stopniem lekkim. Od 1 stycznia 2013 r. dofinansowanie będzie wynosiło: 180 proc. najniższego wynagrodzenia dla pracowników ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 100 proc. dla stopnia umiarkowanego i 40 proc. dla lekkiego.
Istotną zmianą jest korekta definicji „najniższego wynagrodzenia”. Według propozycji zawartej w projekcie „najniższe wynagrodzenie” będzie oznaczało „wynagrodzenie za pracę obowiązujące w grudniu 2009 r.”. Do tej pory za „najniższe wynagrodzenie” uznawano wynagrodzenie obowiązujące w „grudniu roku poprzedniego”.
Wbrew ubiegłorocznym zapowiedziom, w latach 2011 i 2012 zróżnicowanie wysokości dofinansowania dla pracodawców z rynku chronionego i otwartego zostanie jednak zachowane. W tym okresie firmy z rynku otwartego mają uzyskiwać 70 proc. i 90 proc. (w przypadku osób ze szczególnymi schorzeniami) wyżej wymienionych kwot dofinansowania przyznawanych zakładom pracy chronionej.
Co istotne – z katalogu pracowników, na które pracodawca może uzyskać dofinansowanie, wyłączono osoby z umiarkowanym i lekkim stopniem niepełnosprawności, które mają ustalone prawo do emerytury. Nowelizacja wprowadza też warunek, że uzyskanie dofinansowania będzie możliwe tylko wtedy, jeśli pracodawca umieści pracownika z niepełnosprawnością w ewidencji PFRON w terminie 30 dni od dnia, w którym pracownik przedstawi pracodawcy dokument potwierdzający jego niepełnosprawność. Co więcej – PFRON będzie przekazywał dofinansowanie na rachunek bankowy pracodawcy w terminie już nie 14, ale 30 dni. Do ulg we wpłatach na PFRON będą uprawnione firmy, które zakupią produkty lub usługi w tych zakładach, które zatrudniają powyżej 25 pracowników - w tym 30 proc. osób z niepełnosprawnością ruchową w stopniu znacznym, niewidomych, chorych psychicznie oraz z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym i umiarkowanym. Zakłady pracy chronionej będą musiały płacić podatki, z których do tej pory były zwolnione – chodzi m.in. o podatek rolny, leśny, od nieruchomości i od czynności cywilnoprawnych.
Osoby z niepełnosprawnością prowadzące własną działalność gospodarczą mogą nadal liczyć na refundację składek na ubezpieczenie społeczne. Zgodnie z najnowszą nowelą, refundacja będzie przysługiwać w wysokości: 100 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dla osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 60 proc. – dla osoby ze stopniem umiarkowanym oraz 30 proc. dla osoby z lekkim stopniem. Osoba z niepełnosprawnością, która jest bezrobotna lub szuka pracy, będzie mogła też dostać ze środków PFRON jednorazową dotację w wysokości maks. 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia na podjęcie działalności gospodarczej lub wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, o ile już wcześniej nie dostała na ten cel pieniędzy ze środków publicznych. Taka sama zasada będzie obowiązywać przy ubieganiu się o dofinansowanie do oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na prowadzenie działalności gospodarczej.
Projekt nowelizacji ustawy rehabilitacyjnej zakłada również zmianę w systemie czasu pracy pracowników z niepełnosprawnością. Siedmiogodzinny dzień pracy (35 godz. tygodniowo) ma przysługiwać jedynie osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Ustawodawca chce wprowadzić jednak przepis, który daje lekarzowi przeprowadzającemu badania profilaktyczne pracowników lub temu, który opiekuje się daną osobą z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym, prawo do wydania zaświadczenia, które wskazuje, że nie powinna ona pracować dłużej niż 7 godz. dziennie. Dodatkowe uprawnienia pracownicze osoba z niepełnosprawnością ma nabywać od dnia następującego po dniu przedstawieniami pracodawcy dokumentu potwierdzającego jej niepełnosprawność. Pracodawca może wliczyć daną osobę z niepełnosprawnością do wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, ale nie później niż w terminie 30 dni po dniu, w którym pracownik przedstawił mu swoje orzeczenie o niepełnosprawności.
Zmianie ulegnie też wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, który kwalifikuje przedsiębiorstwa do uzyskania statusu zakładu pracy chronionej. Od 1 stycznia 2012 r. status taki otrzymają firmy, które zatrudniają co najmniej 50 proc. osób z niepełnosprawnością i co najmniej 10 proc. osób z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym. W projekcie doprecyzowano też przepisy dotyczące zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON). Na zakłady pracy chronionej zostanie nałożony obowiązek prowadzenia rozliczeniowego rachunku bankowego środków tego funduszu.
Wśród innych zmian zaproponowanych w projekcie nowelizacji ustawy o rehabilitacyji warto również wymienić też tę, która zachowuje dotychczasową osobowość prawną PFRON oraz tę, która włącza do grona pracowników także osoby wykonujące pracę na podstawie praktyk służbowych. Ważny jest także nowy przepis, który mówi, że pracodawca może ubiegać się o zwrot kosztów adaptacji i wyposażenia stanowiska pracy osoby z niepełnosprawnością tylko pod warunkiem uzyskania od Państwowej Inspekcji Pracy (na wniosek starosty) pozytywnej opinii co do tej adaptacji lub o spełnieniu warunków bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku lub w miejscu pracy pracownika z niepełnosprawnością.
