Droga mamo „kotekprusice”!
Napisała Pani, że syn chce dominować, i nie reaguje na Pani „nie”, chce być samodzielny.
Z podanych informacji wnioskuję, że syn był zawsze chwalony, akceptowany za swoje inicjatywy. Teraz również je wykazuje z tym, że robi rzeczy, które dla niego są atrakcyjne, ale w dalszym ciągu pragnie otrzymywać za nie pochwały, akceptacje. Nie rozumie przy tym, że większość z nich jest niebezpieczna, czy przykra dla innych. Oczekuje akceptacji tak jak do tej pory a spotyka się z naganą, zakazami, nie przyjmuje ich a wręcz odrzuca, przeciwstawia się woli rodziców. Jedna z moich poprzedniczek napisała, że dziecko wyrośnie z tego, że chce zwrócić na siebie uwagę. Otóż wielkim błędem jest zostawić to zachowanie bez konsekwencji, ponieważ im starsze dziecko tym problemy będą narastać.
1) W pierwszej kolejności zwróciłabym uwagę na sposób komunikacji dorosłego z dzieckiem. Nie powinna przybierać formy rozkazu, groźby, przekonywania, podawania gotowych rozwiązań. Dziecko zazwyczaj nie przyjmuje ich do siebie, lub po upomnieniu przestanie na chwilę, ale ponownie wróci do swojego zachowania. Dlatego, aby dziecko nas słuchało należy wejść z nim w relację opierając się na komunikatach typu „ja”, sposób ten mówi o reakcji jaką w nas wywołało zachowanie drugiej osoby, o tym co nas boli i jakie są nasze uczucia. Wypowiedź „ja” o wiele mniej nadaje się do prowokowania oporu i buntu. Opisz swoje uczucia; nazwij konkretne zachowanie dziecka; opisz dane zachowanie robi tobie; opisz swoje potrzeby, to czego ty oczekujesz.
2) Kolejnym problemem jest agresja, użytkownik Eden6 opisał przydatne formy rozładowania emocji, natomiast ja proponowałabym skupić się na tym, aby wejść w dialog z dzieckiem by dowiedzieć się czym złość jest spowodowana a następnie dojść do rozwiązania problemu a nie tylko do jego złagodzenia. Przykładowo jeśli dziecko zaczyna płakać, czy okazywać agresję: Wysłuchaj dziecko uważnie i spokojnie; Zaakceptuj jego uczucia słowami np. „och rozumiem Cię”; Określ uczucia dziecka-nazwij je; Poproś dziecko, aby wymyśliło przykłady dzięki, którym można rozwiązać sytuację, jeżeli dziecko nie podaje ich zaproponuj swoje pomysły, nie neguj propozycji dziecka. Prowadź dialog do momentu zaakceptowania rozwiązania zadawalającego obie strony. Rozmawiaj z dzieckiem w sposób otwarty i naturalny. Niech dziecko czuje, że to, co robisz, mówisz jest szczere i prawdziwe.
3) Polecam również ćwiczenie „walizka emocji”- wspólnie z dzieckiem należy nazwać emocje jakie odczuwa, następnie po jednej stronie kartki wypisać w jaki sposób dziecko negatywnie na nie reaguje i do czego to prowadzi, a po drugiej stronie wypisać wszystkie pomysły Pani i dziecka jak powinien pozytywnie reagować na złe emocje i efekt takiej reakcji. Polecam wykonać do nich ilustracje, tak by były przystępniejsze dla dziecka. Kodeks należy umieścić w widocznym miejscu, przypominać dziecku w jaki sposób może pozytywnie reagować.
4) Pisała Pani, że kary nie dały efektu. Warto pamiętać, że kary nie mogą być odłożone w czasie tak by dziecko wiedziało za co je otrzymało, muszą być również przestrzegane, nie można przymykać oka na to, gdy dziecko łamie warunki kary, albo kiedy przeprasza i obiecuje poprawę. Otóż jeżeli rodzic ulegnie temu, dziecku wypracuje system, w którym będzie przepraszał nie dlatego, że jego zachowanie się zmieni, ale dlatego, że ominą go konsekwencje.
5) Kary nie zawsze są skuteczne, dlatego polecam dać dziecku odczuć konsekwencje swojego zachowania. Przykładowo dziecko źle zachowuje się na zakupach, angażuje go Pani w zakupy, jeśli to nie daje efektu tłumaczy mu Pani dlaczego jego zachowanie jest złe a następnie daje mu Pani wybór, np. aby samodzielnie szło grzecznie, lub aby trzymało się wózka, lub podało Pani rękę. Jeśli dziecko dalej źle się zachowuje i musi Pani wyjść ze sklepu nie daje mu Pani kary. Następnego dnia kiedy wychodzi Pani z domu i dziecko będzie chciało iść z Panią musi Pani mu powiedzieć, że dziś nie może iść do sklepu, syn prawdopodobnie będzie domagał się by wyjść, jeśli zapyta dlaczego nie może, wtedy musi mu Pani powiedzieć, by to on powiedział dlaczego. Dziecko odtworzy wtedy ostatnie złe zachowanie i poda swoją odpowiedź, jeśli jest taka jaką Pani oczekiwała należy przytaknąć dziecku. Taka metoda daje większe prawdopodobieństwo, że syn nie będzie więcej powtarzał złego zachowania, niż wtedy kiedy dostałby karę zupełnie nie związaną z sytuacją, którą zawinił. Ważne jest, żeby nie zmieniała Pani zdania mimo tego, że dziecko obieca, że to się nie powtórzy nie można mu odpuścić, żeby odczuł rzeczywistą konsekwencję. Waży jest również ton głosu – opanowany, płynny i stanowczy.
Wszystko o czym wspomniałam napisane jest w dużym skrócie, ponieważ metody te są bardzo obszerne. Dlatego polecam by przeczytała Pani książkę „ Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” Adele Faber, Elaine Mazlish. W szczególności rozdziały: 1,2,3. Lektura bardzo przystępna dla czytelnika, posiada wiele przykładów opisujących metody, które nakreśliłam, oraz komentarze rodziców, którzy stosują powyższe metody w swoich domach.
Pozdrawiam.
